مدیرکل هماهنگی مراکز علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) با بیان اینکه حضرت عبدالعظیم(ع)، مصداق بارز «كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ» است، گفت: حضرت عبدالعظیم(ع) وکیل امام هادی(ع) در بین مردم بودند و با ایشان زندگی می‌کردند و اخلاق حسنه‌ای که اهل بیت(ع) بدان متخلق بودند را در بین مردم و کسانی که تشنه معارف اهل بیت(ع) بودند، پیاده می‌کردند.
امروز چهارم ربیع‌الثانی، مصادف با ولادتحضرت عبدالعظیم(ع)است. حضرت عبدالعظیم(ع) به دستور امام علی‌النقی(ع) به شهرری وارد می‌شوند و در سرداب خانه یکی از شیعیان آن شهر به زندگی پنهانی روی آوردند؛ روزها روزه می‌گرفتند و شب‌ها به نماز می‌ایستادند.
حضرت عبدالعظیم(ع) از نوادگان امام حسن(ع) و از افراد برجسته مکتب امام هادی(ع) بودند. از قول ابوحماد رازی نقل شده است که امام هادی(ع) از او خواسته است تا هر سؤالی در ناحیه‌اش پیش آید، از عبدالعظیم حسنی(ع) بپرسد. در حدیث مفصل دیگری که در امالی صدوق نقل شده است، عبدالعظیم(ع) عقیده خود در امور دینی را به امام هادی(ع) عرضه کردند و مورد تأیید ایشان قرار گرفتند.
حجت‌الاسلام محمد اخوان، مدیرکل هماهنگی مراکز علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) در گفت‌و‌گو با ایکنا، به سیره اجتماعی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده، اشاره و اظهار کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) نماینده امام هادی(ع) بودند و امام ایشان را برای اینکه امور شیعیان را ساماندهی کنند، به خطه ری اعزام کردند. مأموریتی که حضرت عبدالعظیم(ع) بر عهده داشتند، تبلیغ دین بود و کار تبلیغ نیز خاستگاهی اجتماعی دارد و در میان مردم و جامعه بودن را می‌طلبد. در روایات آمده است که امام صادق(ع) فرمودند: «كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ؛ با غير زبان خويش(با عمل و رفتار) مردم را (به كيش و مذهب خود) دعوت كنيد». لذا حضرت عبدالعظیم(ع) به عنوان نماینده امام معصوم و وکیل امام هادی(ع) در بین مردم بودند و با ایشان زندگی می‌کردند و اخلاق حسنه‌ای که اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بدان متخلق بودند را در بین مردم و کسانی که تشنه معارف اهل بیت(ع) بودند، پیاده می‌کردند.
اخوان ادامه داد: بسیاری از مردم در رفتار، جذب حضرت عبدالعظیم(ع) می‌شدند و پس از معاشرت با ایشان به معارف زلال اهل بیت(ع) می‌رسیدند و می‌فهمیدند که سرچشمه علم و معارف و دین حق و واقعی همان دین اهل بیت(ع) است.
کتابت قرآن
وی به یکی دیگر از جنبه‌های زندگی اجتماعی حضرت عبدالعظیم(ع) که در تاریخ از آن یاد شده، اشاره کرد و گفت: وقتی ایشان وارد ری شدند، شروع به کتابت قرآن کردند و با درآمد حاصل از کتابت قرآن، به فقرا رسیدگی می‌کردند. این موضوع نشان از اهتمام ویژه حضرت عبدالعظیم(ع) به قشر ضعیف جامعه دارد.
مدیرکل هماهنگی مراکز علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) بیان کرد: با وجود اینکه حضرت عبدالعظیم(ع) مهاجرت کردند و در غربت زندگی می‌کردند و به شدت تحت پیگرد دستگاه حکومت عباسی قرار داشتند، اما فعالیت‌های اجتماعی و مردمی خود را کنار نگذاشته بودند و با جدیت تمام، هم دین خدا و معارف الهی را تبلیغ کرده و هم به ضعفای شیعه و مردم رسیدگی می‌کردند.
وی با تأکید بر اینکه باید جای جای زندگی حضرت عبدالعظیم(ع) را به خوبی و با دقت فراوان بررسی کرد و شخصیت ایشان را که خود عالمی وارسته و والامقام و عالم به شرایط بودند را به خوبی احصا کرد، گفت: فردی که می‌خواهد با مردم و در میان مردم زندگی کند، باید شناخت خوبی نسبت به شرایط جامعه و رویکرد مردم داشته باشد تا بتواند به اهداف مورد نظر دست پیدا کند.
اخوان با اشاره به موضوع عرض دین حضرت عبدالعظیم(ع) خدمت امام هادی(ع) تصریح کرد: يكی از اقدامات برجسته حضرت عبدالعظيم حسنی(ع) اين است كه اعتقادات دينی خود را به امام عصر خود عرضه كردند و امام هم اعتقادات ایشان را تأييد كردند. حضرت عبدالعظيم حسنی(ع) این‌چنین بیان می‌کنند که خدمت سرورم امام هادی(ع) رسيدم، وقتی كه چشم آن حضرت به من افتاد، فرمودند که ای اباالقاسم! خوش آمدی، تو به حقيقت شيعه ما هستی. به آن حضرت عرض كردم که می‌خواهم دين خودم را بر شما عرضه كنم و اگر مورد پسند شما باشد تا روز قيامت بر آن پايدار بمانم. امام هادی(ع) فرمودند که ای اباالقاسم! بگو و من چنين گفتم که «خداوند يگانه است، مانند ندارد، نه می‌توان عقل را از شناختن او تعطيل كرد و نه می‌توان او را به مخلوقات تشبيه كرد. خداوند نه جسم است، نه صورت است، نه عرض است و نه جوهر است؛ بلكه او اجسام را جسم كرده، صورت‌ها را صورت كرده، اعراض و جواهر را آفريده و رب همه چيز، مالک همه چيز، آفريدگار همه و ايجاد كننده همه چيز است.
وی بیان کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) در ادامه خطاب به امام هادی(ع) بیان کردند که من گواهی می‌دهم كه حضرت محمد(ص) عبد و پيامبر او، خاتم پيامبران است و پس از او پيامبری نمی‌آيد و امام و جانشين و ولی امر پس از او حضرت علی(ع)، امام حسن، امام حسين، امام زين‌العابدين، امام باقر، امام صادق، امام موسی بن‌جعفر، امام رضا، امام جواد است و اكنون امام و خليفه و ولی امر شما هستيد. امام هادی(ع) به من فرمودند که پس از من امام و جانشين پيامبر و ولی امر پسرم حسن است و پس از او پسرش قائم آل محمد است و مردم در مورد او به حيرت خواهند افتاد. گفتم چطور مگر؟ فرمودند که شخصی او را نخواهند ديد و ذكر نام او حلال نخواهد بود تا روزی كه از پرده غيبت بيرون بيايد و كره زمين را پر از عدل و داد كند، پس از آنكه پر از ظلم و جور است.
اخوان اظهار کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) در ادامه این‌گونه خدمت امام هادی(ع) عرض كرد که همه اين‌ها مورد قبول من است و ولی آنان ولی خداست، دشمن آنان دشمن خداست، اطاعت آنان اطاعت خداست و معصيت آنان معصيت خداست. من گواهی می‌دهم كه معراج حق است، سؤال قبر حق است، بهشت حق است، آتش حق است، صراط حق است، ميزان حق است و روز قيامت بدون ترديد خواهد آمد و خداوند مرده‌ها را زنده می‌كند و من گواهی می‌دهم كه پس از ولايت، فرايض واجب عبارتند از نماز، زكات، روزه، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منكر. امام هادی(ع) فرمودند که ای اباالقاسم! به خدا سوگند دينی كه خداوند برای بندگان خود پسنديده همين است و تو بر آن پايدار بمان و خداوند تو را در دنيا و آخرت ثابت‌قدم نگهدارد.
مدیرکل هماهنگی مراکز علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) ادامه داد: مسئله عرض دین در طول تاریخ سابقه داشته و شاگردان اهل بیت(ع) اعتقادات خود و مسائلی که بدان اعتقاد داشتند را محضر ائمه اطهار(ع) عرضه می‌کردند و صحت و سقم آن را از امام عصر خود دریافت می‌کردند. گاهی اوقات در طول زمان‌های مختلف ممکن بود به دلیل وجود تفکرات و فرقه‌های گوناگون افراد به مسائلی اعتقاد پیدا کنند که این اعتقاد با معارف حقه در تضاد باشد.
ضرورت عرض دین
وی بیان کرد: عرض دین به ما آموزش می‌دهد که وقتی به فردی دین‌شناس و عالم می‌رسیم که سال‌های سال درس فقه و تفسیر داشته و در امر دین مبرز است، شبهاتی که در ذهن داریم را به محضر ایشان ارائه کرده و حقیقت اصلی را به دست آوریم. گاهی اوقات ممکن است برخی اعتقادات باطل باشد و انسان را به بیراهه بکشاند. البته این موضوع همواره در طول تاریخ رواج داشته است. گاهی اوقات انسان بیمار به پزشک مراجعه می‌کند اما گاهی اوقات نیز ممکن است در سلامت کامل باشد ولی برای معاینه و انجام آزمایشات مختلف به پزشک مراجعه کند. در امر دین نیز به همین صورت است و ممکن است گاهی اوقات برای افراد شبهاتی ایجاد شود و اعتقادات ایشان دستخوش شبهاتی شود که به همین دلیل باید به متخصصان دینی و علما مراجعه کنند. گاهی اوقات نیز ممکن است اعتقادات فردی کاملاً مطابق با ضوابط دینی باشد اما برای اطمینان بیشتر اعتقادات خود را به کارشناسان دینی عرضه کرده و صحت و سقم آن‌ها را تأیید کند. این کار باعث می‌شود که انسان در دنیایی که شبهات و عقاید باطل از طرق مختلف همچون فضای مجازی، ماهواره‌ها و ... پراکنده می‌شود، در اعتقادات خود ثابت‌قدم باشد.
مدیرکل هماهنگی مراکز علمی و فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) ادامه داد: اگر بتوانیم عقاید حق خود را به خوبی حفظ کرده و در مسیر حق الهی به خوبی گام برداریم، مشمول دعای امام زمان(عج) خواهیم بود که توفیقی بسیار بزرگ است و می‌تواند انسان را به سرمنزل مقصود برساند.
مبارزه و مقاومت در برابر حکومت ظالمان
وی در ادامه با اشاره به سیره حضرت عبدالعظیم(ع) در رابطه با مبارزات و مقاومت ایشان در برابر حکومت ظالمان نیز تصریح کرد: یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری در مورد شخصیت حضرت عبدالعظیم(ع) این است که ایشان یک شخصیت جهادی بودند. شخصیت جهادی یعنی اینکه فرد در مقابل ظلم و ستمگری هرگز ساکت نخواهد بود و به دفاع از مظلوم می‌پردازد. البته اصل اعتقادات شیعه نیز همین است و شیعیان در طول تاریخ به همین امر شناخته شده‌اند.
اخوان بیان کرد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) در وصیت خود به حسنین(ع) فرمودند که کمک‌حال مظلومان باشید و در مقابل ظالم بایستید. مکتب تشیع در برابر ظلم ایستادگی می‌کند و ثمره آن نیز یا شهادت و یا پیروزی است که پایان آن رستگاری خواهد بود. در شرایط امروزی جهان نیز اگر بخواهیم به حضرت عبدالعظیم(ع) اقتدا کنیم، باید بدانیم که یکی از ویژگی‌های ایشان مقاومت در برابر حاکمان جور و ظالمان بوده است.
وی تصریح کرد: امروز باید با تأسی به حضرت عبدالعظیم(ع) به دفاع از مردم مظلوم غزه و لبنان و سایر مظلومان عالم بپردازیم و این فرهنگ را در میان خود همواره زنده نگاه داریم تا نصرت الهی نیز شامل حال ما شود. باید بدانیم که اگر ظلم ظالم پیشروی کند، دامن خود ما را نیز خواهد گرفت. اینطور نیست که اگر امروز در برابر ظلم مستکبران نسبت به مظلومان به ویژه در غزه و لبنان ساکت باشیم، آتش این مسئله دامن خود ما را نگیرد. دشمنی که این‌چنین بی‌رحم و سفاک است، حتما پله به پله به سراغ ما نیز خواهد آمد. بنابراین، بنا به فرمایشات حضرت امیر(ع) باید دشمن را در بیرون از مرزها متوقف کرد تا مجبور نباشیم که در خانه با آن مبارزه کنیم.
