35
فصلنامه علوم حديث 1

تدوين حديث 1

على مهدوى راد

تعريف

سخن از حديث و چگونگى گزارش آن و انتقالش به نسلهاى بعد و كيفيت تدوين و ثبت و ضبط آن، از جمله پژوهشهاى مهمى است كه با همه پربرگ و بارى نگاشته ها درباره آن، زواياى تاريك و نكات ناگفته در آن بسيار است. پيشتر از آنكه از چگونگى نشر و تدوين حديث سخن رود، شايسته مى نمايد اين واژه و همگنان آن تعريف شود.

«حديث» در لغت:

در كهنترين فرهنگ هاى لغت، حديث بدين سان معنا شده است:
از هر چيز، تازه و نو آن؛ «شاب حدث» و «شابة حدثة» پسر و دختر نوسال و جوان ۱ .
احمد بن فارس مى گويد:
(ح ـ د ـ ث) يك ريشه دارد، كه بر ناپيدايى كه پيدا شده دلالت مى كند. گفته مى شود چيزى پيدا نبود سپس پيدا شد. «حديث» هم از همين باب است؛ چون سخنى است كه اندك، اندك يكى پس از ديگرى پيدا مى شود. ۲
ابن منظور آورده است كه:
حديث آن است كه گوينده آن را به زبان مى آورد، و بدين معنا تفسير شده است كلام

1.العين، ج ۳/۱۷۷

2.مقاييس اللّغة، ج ۲/۱۷۷


فصلنامه علوم حديث 1
34

است (كه مجموع اينها 16121 حديث است).
اين تقسيم بندى در تدوين روايات، بستگى به درجه و مرتبه راويان آنها طبق معيار معروف از زمان علامه حلّى (م: 726) داشته و سپس متكى بر شناخت علماى آن دوران از حالات راويان است.
بدين ترتيب، حوزه هاى علميه در مكتب اهل بيت ـ ع ـ حتى يك روز هم باب تحقيق و بررسى علمى را نبسته اند؛ بلكه در طول آن دورانها، تلاش ثمر بخش خود را در زمينه حديث، در دو جهت استمرار بخشيده اند:
1 ـ تلاش در حفظ و نگاهدارى نصوص رواياتى كه بيانگر احكام اند، به صورت نوشتن.
2 ـ سعى در طرح بحثهاى علمى درباره سَنَد و متون و منطوق و مدلول روايات و...
و سرانجام به نتايجى كه از نصوص كتاب و سنّت به دست آوردند تن در داده و نهايتاً در مقابل كتاب و سنت، اجتهاد نكردند.
از مجموع مطالبى كه بيان كرديم، منزلت و جايگاه سنت، از ديدگاه شيعه اماميه، روشن مى گردد.

تعداد بازدید : 13264
صفحه از 188
پرینت  ارسال به