اميرالمؤمنين معارضة بمعجزات موسى و عيسى» ^۱
اعتقاد غلات، از اساس باطل است، به جهت محال بودن جسميت خداوند. و معجزات اميرالمؤمنين على ـ عليه السلام ـ با معجزات حضرت موسى و عيسى ـ عليه السلام ـ همانند است.
علّامه حلّى ـ ره ـ در شرح اين عبارت، كلامى دارد كه به وضوح روشن مى سازد كه مراد از هر دو عبارت، غلوّ در ذات مى باشد.
عبارت ايشان چنين است:
«من مى گويم گروههاى مختلف غلات، داراى عقايد مختلفى بودند. بعضى از آنها حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى طالب ـ ع ـ را حقيقتاً خدا دانستند و بعضى قائل به نبوّت او گرديدند. و همه اين اقوال باطل است. زيرا ما قبلاً بيان نموديم كه خداوند جسم نيست، (پس على ـ ع ـ نمى تواند خدا باشد) و نيز حلول و اتحاد براى ذات خداوندى محال است به دلايلى كه گذشت.
و نيز بيان كرديم كه محمد ـ ص ـ خاتم الانبياء است. (پس على ـ ع ـ پيامبر نيست) پس اقوال غلات كلاًّ باطل گرديد. و علّت اين اشتباهات غلات، آن است كه با ديدن معجزات حضرت على ـ ع ـ قائل به خدايى او شدند. در حالى كه اين معجزات، دلالت برخدايى نمى كند، زيرا اينگونه معجزات از پيامبران گذشته مانند حضرت موسى و حضرت عيسى ـ عليهماالسلام ـ نيز صادر شده است، پس آنان نيز بايد خدا باشند!» ^۲
2 ـ شيخ مفيد ـ ره ـ در تعريف غلات و مفوّضه اين چنين مى فرمايد:
«گروههاى غلات كه از متظاهران به اسلام مى باشند، كسانى هستند كه اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ و امامان فرزند او را منتسب به خدايى و پيامبرى كرده و آنان را موصوف به فضيلتهايى در دين و دنيا ـ كه از حدّ آنها فراتر است ـ نمودند.
اينها گمراه و كافر هستند و اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ آنان را محكوم به قتل و

3 ـ اعتقاد به اينكه ابوالخطاب پس از مرگ از ملائكه گرديد.
4 ـ اعتقاد به تناسخ، بدين معنى كه مى گفتند: روح هر يك از كسانى كه (پيامبرانى كه) به حدّ خدايى مى رسند، پس از چندى به پيامبر بعدى منتقل مى شود.
5 ـ اعتقاد به اينكه در هر زمانى دو پيامبر وجود داشته است كه يكى ناطق و ديگرى صامت بوده است؛ مثلاً محمد ـ ص ـ رسول ناطق و على ـ ع ـ رسول خاموش بود. ^۱
و يا گروه بَشّاريه منسوب به بَشّار شعيرى (جوفروش) كه در زمان امام صادق و امام كاظم ـ عليهما السلام ـ مى زيسته است، قائل به خدايى حضرت على ـ ع ـ و امام صادق ـ ع ـ و پيامبر اكرم ـ ص ـ و نيز معتقد به تناسخ بودند. ^۲
و درباره گروهى به نام مُفوّضه چنين نقل شده است كه آنها حضرت محمد ـ ص ـ را مدبّر اوّل و على ـ ع ـ را مدبّر ثانى عالَم مى دانند. ^۳
ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ در برابر اين گروههاى مختلف، به شدّت ايستادگى كرده و عقايد آنها را محكوم نموده و آنها را از شيعه جدا دانسته اند. و به طرق گوناگون از لعن و نفرين گرفته تا صدور فرمان كشتن درباره رؤساى آنان، به مبارزه با آنان پرداختند. ^۴
بسيارى از علماى شيعه هنگام ذكر غلات، در حقيقت به معرّفى اين نوع غلوّ (يعنى غلوّ در ذات و نه غلوّ در صفات) پرداخته اند كه به عنوان نمونه به چند مورد اشاره مى نماييم:
1 ـ شيخ ابو اسحاق ابراهيم بن نوبخت كه يكى از متكلّمين شيعه در نيمه اوّل قرن چهارم بوده در كتاب كلامى خود به نام «ياقوت» كه قديمى ترين كتاب كلامى موجود شيعه مى باشد، درباره غلات چنين مى نويسد:
«وقول الغلاة يبطل اصله استحالة كون البارى تعالى جسماً و معجزات