145
فصلنامه علوم حديث 1

بر او تشبيه كند؛ زيرا او به هنگام ورود بر حضرت احديت، از هر گونه علايق، مجرد و از هر نوع عوائق و موانعى منزه و پاكيزه بوده است؛ لذا از خدا درخواست كرد كه به هنگام رجوع از آثار به حق (تعالى)، سرِّ و درونش مصون و محفوظ ماند، به طورى كه دامن همتش با پليديهاى التفاتِ به حُظوظ دو جهانى آلوده نگردد.

هـ ـ تجريد:

امام حسين (عليه السلام) از خدا صيانت و تجريد از مطامع دنيوى و اخروى را درخواست كرد؛ تجريدى كه از مهمترين احوال به شمار است؛ زيرا مقدمه آن، تجرد و رهايى از هرگونه علايق مى باشد كه خود از اهم مقامات است. تجرد، يعنى گسستن علايق، و طرد موانع و عوائق، و حفظ سِرّ و درون از راه مداومت بر خلوت و انس با حق، و استيحاش از خلق، و مداومت فكر و ملازمت ذكر. اما تجريد كه مرز نهايات در حوزه احوال مى باشد، عبارت از منخلع شدن از شهود شواهد و آثار است كه يا از طريق معاينه حق صورت مى گيرد و يا از طريقى برتر كه بايد آن را «حضرت جمع و توحيد» دانست.
آنكه داراى چنين حالى باشد، حالش همانند حال كسى است كه فرمانِ «فَاخْلَع نعلَيكَ اِنَّكَ بِالْوادِ المقدّسِ طُوى۱» به او رسيد.
تجريد، داراى درجات و مراحلى است كه اولين مرحله آن، تجريد ديدگانِ كشف از جامه سبب يقين و اكتساب آن مى باشد. مرحله دوم، تجريدِ مقامِ «جمع» از دَرْكِ علم است كه مقام جمع از مرتبه علم منزه مى گردد و از آن پس، هيچ اثرى از علم در اين مرحله مشاهده نمى شود. مرحله سومِ تجريد، خلاص و رهايى از خودِ تجريد است كه در اين مرحله، نه تجريدى مشهود است و نه مجردى. اين مرحله را بايد رفيع ترين مراحل تجريد برشمرد، و همان مرحله اى است كه سيدالشهدا (عليه السلام) با تعبير زير، آن را از خدا درخواست نمود، آنجا كه عرض كرد:

۰.«... مَصون السِّرِّعَنِ النظرِ اليها و مَرفوعَ الهمّةِ عَن الاعتمادِ عَلَيها».

بخشِ نخستِ اين عبارت، داراى مبالغه فزونترى از بخش دوم مى باشد؛ چرا كه

1.طه، ۱۲: اى موسى! پا افزار بيرون آور كه در وادى مقدس و فرخنده «طوى» هستى.


فصلنامه علوم حديث 1
144

زيرا فكر و تدبر، داراى ارزش و مزايايى است كه از جمله آنها يقين و اطمينان، و افزايش علم و معرفت در انسان است.
اما امام حسين (عليه السلام) نمى خواست در اين پايگاه درنگ يابد و در اين جايگاه اقامت اختيار كند، بلكه هدف او گذر از اين مرحله بوده است. و اگر هم در چنين موضعى اقامت گزيد، از آن رو بود كه مى خواست فرمان خدا را در مطالعه آثار گردن نهد.
و چون توقف در آثار و رجوع به آنها تشكيل دهنده هدف نبوده، بلكه داراى جنبه آلى و ابزارى بوده است؛ سيدالشهدا به خداوند متعال عرض مى كند:

۰.«فَاْرجِعْنى اِليْكَ بِكِسْوَةِ الْاَنْوارْ»...

۰.خدايا مرا به وسيله پوششى از انوار به سوى خود باز گردان، آنگونه كه نفوس مطمئنه ـ در حالى كه شادمان و مورد رضايت مى باشند ـ در ميان بندگان راستين تو، به تو باز مى گردند.

آنگاه آن حضرت، «كسوه انوار»، يعنى جامه نورانى (نه غير آن) را از خدا درخواست مى كند؛ و كسوه ديگرى را ـ كه مستلزم حظوظ نفسانى، از قبيل زخارِف متاع فانى و باقى است ـ از او مطالبه نمى نمايد.
سپس بر درخواست قبلى، يعنى «... كسوة الانوار»، «هداية الاستبصار» را مى افزايد، و از خدا مى خواهد كه او را از هدايتى آميخته با بصيرت برخوردار سازد؛ زيرا كسى كه خداى متعال او را از بصيرت بهره مند كند و هدايتش نمايد، در درياى رضاى او غوطه مى خورد.
آنگاه حضرت مى خواهد كيفيت حال خود را به هنگام پشت سر نهادن آثار و رجوع به حق گزارش كند، لذا مى گويد:

۰.«حَتّى اَرْجِعَ اِلَيْكَ مِنْها، كَما دَخَلْتُ اِلَيْكَ مِنْها مَصُونَ السِّرِعَنِ النَّظَرِ اِلَيْها، وَمَرفُوعَ الْهِمَّةِ عَنِ الْاِعتِمادِ عَلَيْها؛ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَى ءٍْ قَدير»...

۰.خدايا مرا با بصيرت به خود بازگردان تا بازگشتنم به تو از رهگذر آثار، به سانِ وارد شدن بر تو از طريق همين آثار باشد؛ به گونه اى كه سرِّ و درونم از نظر و التفات به اين آثار، مصون باشد، و همتم از اعتماد و اتكاى بر اين آثار فراتر رود؛ كه تو بر هر چيزى توانا هستى.

سيدالشهدا مى خواهد حال رجوع و بازگشت خود به حضرت حق را به حال ورودش

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث 1
    تاريخ انتشار :
    پاييز 1375
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12856
صفحه از 188
پرینت  ارسال به