179
فصلنامه علوم حديث 1

بدعت مى نهادند؛ آيا اينگونه افراد، بسان نجوم و ستارگان آسمانند كه مردم از آنها پيروى كنند؟! به عنوان نمونه، در باب رضاعة الكبير «صحيح بخارى» آمده است برخى صحابه فتوا دادند كه جايز است مردان بزرگسال از پستان زنان، شير بمكند و بدين وسيله با آنها محرم شوند و مى توانند به بدن آنها بدون پوشش نگاه كنند، و خودِ فتوا دهندگان، مردانى را نزد خواهران و دختر برادران خود مى فرستادند تا در اين امر شگفت آور پيشگام باشند. آيا چنين افرادى شايستگى رهبرى امت را دارند؟!
نمونه ديگر اينكه برخى از صحابه، نوشيدن شراب مثلث را روا مى دانستند؛ به اين نحو كه شراب ناب را پس از جوشانيدن و ثلثان شدن مى نوشيدند و مى گفتند حلال شده است. اين ماجرا در «المبسوط» ۱ آمده كه يكى از بزرگان صحابه(!) دست به اين كار زد و مورد اعتراض قرار گرفت و وقتى بدو گفتند: آتش، چيزى را حلال نمى كند؛ در پاسخ گفت: «يا أحمق، اليس يكون خمر ثم يصير خلّاً فناكله؟»!
دليل يازدهم آنكه عده اى از صحابه، بسيارى از احكام دين و سنت رسول خدا ـ ص ـ بدانها نرسيده بود و از آنها اطلاعى نداشتند و به همين دليل، بسيار اتفاق مى افتاد كه بر خلاف حكم رسول خدا ـ ص ـ عمل مى كردند، و چه بسا برخى اوقات، بر خلافِ قرآن و نص آن، رفتار مى نمودند.
دليل دوازدهم آنكه بى اعتنايى برخى از صحابه نسبت به احكام دين و سؤال نكردنشان از رسول خدا ـ ص ـ در تاريخ معروف است؛ ابن عباس روايت كرده و گفته است:
«ما رأيت قوماً كانوا خيراً من اصحاب رسول الله ـ ص ـ ما سألوه الّا عن ثلاث عشره مسأله حتى قبض، كلّهن فى القرآن، منهن و يسئلونك عن الشهر الحرام قتالٍ فيه و يسئلونك عن المحيض» و... «ما كانوا يسألون الّا عمّا ينفعهم» ۲ .
گفته ابن عباس دليل بر اين است كه بسيارى از صحابه به احكام شرعى بى پروا بوده و بدان توجه و عنايتى نداشته اند و با اينكه وجود مقدس پيامبر ـ ص ـ ميان آنان موهبتى الهى بوده، فرصت را غنيمت نشمرده و از وى سؤال نمى كردند تا مسائل دين را بياموزند؛ به قول ابن عباس، صحابه در طول عمر بابركت رسول خدا ـ ص ـ فقط سيزده سؤال از   180

1.المبسوط، ج ۲۴، ص ۷

2.الانصاف فى بيان سبب الاختلاف.


فصلنامه علوم حديث 1
178

براى رهبرى مردم است؛ در كتب اهل سنت احاديث بسيارى وجود دارد كه خود صحابه به عدم شايستگى خود براى رهبرى، اعتراف كرده اند.
غالب مورخان نيز يادآور شده اند كه گروهى از صحابه در حوادث و مسائلى كه پيش مى آمد، براى به دست آوردن حكم شرعى، به ديگران متوسل مى شدند و در ميان صحابه افرادى بودند كه خود اعتراف داشتند «كل الناس أفقه منّى حتى المخدرات فى الحجال»؛ بلكه برخى از آنها از سرِ جهل به احكام، در يك قضيه، چند حكم متناقض مى دادند. طبرى در تفسير خود، موارد شگفت آورى از خليفه دوّم آورده است.
بنابراين، محال است رسول خدا ـ ص ـ كه علم اولين و آخرين نزد اوست، چنين افرادى را با وجود جهلشان به احكام و معارف، به عنوان مراجع و رهبران امت معرّفى نمايد.
دليل هفتم اينكه مى دانيم به دليل آيه تطهير و حديث ثقلين و ديگر آيات و روايات، در عصمت ائمه اهل بيت عليهم السلام از خطا و اشتباه، ترديدى نيست. بنابراين، با وجود اين بزرگواران، با عقل سازگار نيست كه رسول خدا ـ ص ـ خطاكاران را به منزله ستارگان آسمان قرار دهد... با اينكه برخى از همان صحابه، تالى تلو مقام ائمه بوده اند؛ مانند: ابوذر، سلمان، مقداد، و عمار...
دليل هشتم اينكه شكى نيست در احكام شرعى ـ چه منصوص و چه غير منصوص ـ ميان صحابه اختلاف بوده است و اين مطلب، خود موضوع كتب متعدد است؛ از جمله «الانصاف فى بيان سبب الاختلاف» از شاه ولى الله دهلوى. بنابراين هيچ مؤمن هوشمندى به خود چنين اجازه اى نمى دهد كه اين گونه افراد را به عنوان رهبران امت قرار داده و آنها را به ستارگان هدايت تشبيه كند؛ تا چه رسد به خاتم النبيين صلى الله عليه وآله.
دليل نهم در رد حديث «نجوم» كه صحابه را چون ستارگان آسمان دانسته است، اين است كه باب تخطئه بر روى اصحاب رسول خدا ـ ص ـ باز بود؛ بلكه تخطئه برخى نسبت به بعضى ديگر از حد اعتدال گذشته و به تكذيب و تكفير مى انجاميد؛ اينها قضايايى است كه در كتب اهل سنّت مدوّن است. بنابراين چگونه فرد عاقل باور مى كند كه همه اينان ـ با اين حالت ـ پيشوايان دين و رهبران مسلمانان باشند؟!
دهمين دليل اينكه برخى از صحابه، پايبند به كتاب خدا و سنّت نبوى نبودند و در دين،

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث 1
    تاريخ انتشار :
    پاييز 1375
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12763
صفحه از 188
پرینت  ارسال به