23
فصلنامه علوم حديث 1

رسول خدا ـ ص ـ انجام مى پذيرفت.

دستور پيامبر اكرم به على (ع) مبنى بر نگارش براى ديگر ائمه (ع)

۰.در «امالى» شيخ صدوق و «بصائر الدرجات» و «ينابيع الموده» آمده (و لفظ از امالى) است كه احمد بن محمد بن على الباقر از پدرانش عليهم السلام نقل مى كند:رسول خدا ـ ص ـ به على ـ ع ـ فرمود: «آنچه را به تو املاء مى كنم، يادداشت كن»
عرض كرد: اى پيامبر خدا! مگر بيم فراموشى بر من دارى؟
حضرت فرمود: «به فراموشى تو بيمناك نيستم؛ چه اينكه من از خدا خواستم تا نگاهدار تو از فراموشى باشد، ولى براى شريكانت يادداشت نما».
مى گويد عرض كردم: اى پيامبر خدا! شريكانم كيانند؟
فرمود: «پيشوايانى كه از فرزندان تو هستند...» ۱ .

۰.و على ـ ع ـ در سخنان خو در «مسكن» (كه منطقه اى است) به اين معنا اشاره كرده است، چنانكه ابو اراكه آن را روايت كرده و گفته است در «مسكن» همراه على ـ ع ـ بوديم و بر سر اين گفتگو مى كرديم كه على ـ ع ـ شمشير رسول خدا ـ ص ـ را به ارث برده است، و برخى مى گفتند استرِ حضرت را به ارث برده، و بعضى قائل بودند كه صحيفه و نوشتارى را در قبضه شمشير حضرت، به ارث برده است، تا آنكه على ـ ع ـ بيرون آمد و ما هنوز درباره وى گفتگو مى كرديم. آن حضرت فرمود:به خدا سوگند اگر توان داشته باشم و به من رخصت داده شود، آنقدر با شما سخن مى گويم كه سالى بگذرد و يك حرف را تكرار نكرده باشم، و به خدا سوگند، نزد من صحف بسيارى وجود دارد، كه ميراث رسول خدا ـ ص ـ و اهل بيت اوست ۲ .

نام كتاب على (ع)

۰.در بصائر الدرجات و كافى به سندشان از اباعبدالله ـ ع ـ نقل شده (و لفظ از بصائر) است كه حضرت فرمود:

1.امالى شيخ ابى جعفر محمد بن الحسن الطوسى (م: ۴۶۰ هـ ) چاپ مطبعة النعمان نجف اشرف سال ۱۳۴۷ هـ . ح ۲ ص ۵۶. و بصائر الدرجات ص ۱۶۷، از ابى الطفيل از ابوجعفر. و ما به نسخه چاپى دار الخلافة العثمانى سال ۱۳۰۲ مراجعه نموديم.

2.بصائر الدرجات ص ۱۴۹ و نزديك به همين معنا در ص ۱۵۹ ح: ۱۵ آمده است.


فصلنامه علوم حديث 1
22

۰.۳ . از ابى طفيل نقل نموده است كه على [ع] گفت:درباره كتاب خدا از من پرسش نماييد، زيرا آيه اى نيست مگر اينكه من مى دانم در شب نازل شده يا در روز، در دشت فرود آمده و يا در كوهسار ۱ .

و نيز سه روايت در سنن نسايى و ابن ماجه و مسند احمد، مؤيد گفته ماست، و لفظ از نسايى است:

۰.۱ . از عبدالله نجى نقل شده كه گفت: على ـ ع ـ فرمود:«من نسبت به رسول خدا ـ ص ـ جايگاهى داشتم كه هيچ يك از مردم از آن برخوردار نبودند؛ هر سحرگاه بر او وارد مى شدم، و مى گفتم: السلام عليك يا نبى الله! اگر حضرت تنحنح مى كرد، نزد خانواده ام برمى گشتم، وگرنه بر آن حضرت وارد مى شدم».

۰.۲ . على ـ ع ـ فرمود:«در اوقاتى خاصّ، بر رسول خدا ـ ص ـ وارد مى شدم. هرگاه نزد او مى آمدم اجازه مى گرفتم، اگر حضرت در حال نماز بود، تنحنح مى كرد، و اگر از نماز فارغ شده بود، به من اجازه ورود مى داد».

۰.. و نيز فرمود:3 «من دو زمانِ ورود بر رسول خدا داشتم، يكى شب هنگام و يكى در روز، و هر گاه شبانگاه خدمت آن حضرت مى رسيدم، برايم تنحنح مى كرد» ۲ .

برخى از رواياتى را كه درباره دريافت علوم على ـ ع ـ از رسول خدا ـ ص ـ وارد شده بود، پيشتر از نظر شما گذراندم. از اين پس، احاديثى مى آيد كه بيانگر اين است كه ائمه اهل بيت ـ ع ـ علوم خود را از پدرشان امام على ـ ع ـ مى گرفتند، و اين كار به دستور

1.طبقات ابن سعد، در حالات امام على، چاپ اروپا ۲/۲/۱۰۱. و حديث نخست را احمد بن حنبل در نسخه خطى كتاب خود (فضائل على بن ابى طالب) آورده است.

2.روايات سه گانه در سنن نسايى (كتاب السهو) باب التنحنح فى الصلاة ج ۱، ص ۱۷۸ و چاپ بيروت ج ۳، ص ۱۲ و در لفظ آن در حديث دوم «تنحنح دخلت» است و «دخلتُ» اضافه است. روايت سوم در سنن ابن ماجه كتاب الادب، باب الاستيذان ص ۱۱۲۲ ح: ۳۷۰۸ است. و روايت اول در مسند احمد ج ۱، ص ۸۵ ح: ۶۴۷ و دوّم در مسند ج ۱، ص ۱۰۷ ح: ۸۴۵ و لفظش اين است: هر روز صبح نزد رسول خدا ـ ص ـ مى آمدم و هر گاه تنحنح مى كرد، وارد مى شدم و اگر ساكت بود داخل نمى شدم. و روايت سوم در مسند ج ۱ ص ۸۰ ح: ۶۰۸. البته بخارى، ابتداى حديث را حذف كرده و آخر آن را در حالات نجى در «التاريخ» خود: ۴/۲/۱۲۱ آورده است.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث 1
    تاريخ انتشار :
    پاييز 1375
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 12935
صفحه از 188
پرینت  ارسال به