69
فصلنامه علوم حديث 1

درآمدى بر شيوه هاى ارزيابى اسناد حديث

مهدى مهريزى

سنت و حديث به معناىِ قول، فعل و تقرير معصوم، دومين منبع دينى مسلمين است. همانگونه كه «علوم قرآن» از دانشهاى مربوط به قرآن سخن مى گويد، «علم حديث» نيز به دانشهاى حديثى مربوط است.
در «علم حديث»، بخش وسيعى از مباحث، به مستندسازى و ارزشيابى مربوط است؛ بدان معنا كه آيا آنچه در اختيار ماست، به عنوان قول يا فعل از معصوم صادر شده است يا نه؟
روشن است كه اين گام اول است و تجزيه و تحليلِ متن حديث و فهم آن، در رتبه بعد قرار دارد. براى مستندسازى احاديث بايد سه محور اصلى روشن گردد:
1 ـ اتصال سند به معصوم
2 ـ عدم تحريف لفظى
3 ـ حدود نقل به معنا
نتيجه محور اول آن است كه اطمينان


فصلنامه علوم حديث 1
68

نكته سوم، ورود تعدادى حديث به كتب روايى پس از گذشت پنج يا شش قرن از تاريخ اسلام است. وقتى ملاحظه مى كنيم كه حديثى تا شش قرن در مصادر حديثى وجود ندارد و يكباره بدون اينكه اشاره به مصدر اصلى آن گردد، مورد استناد قرار مى گيرد، بى پايه بودن آن تا حدود زيادى مشخص مى گردد. البته اين مطلب كليّت ندارد و ممكن است گاهى مدارك و منابع در برخى دوره ها به خاطر شرايط سياسى حاكم بر آن زمان مفقود گرديده، سپس يافت شده باشد.
نكته مهم ديگر، مسأله تقطيع احاديث توسط محدثان بزرگ ما، بدون اشاره به كيفيّت آن تقطيع است. مثلاً سيد بن طاووس حديثى را كامل آورده، در حالى كه در كتاب ديگر، همان حديث به گونه اى تقطيع شده كه خواننده متوجه تقطيع نمى شود؛ وقتى ما اين احاديث را كنار هم قرار مى دهيم قسمتهاى حذف شده روشن مى شود. دريافت اين نكات، محققان را در شناخت بسيارى از واقعيّتها عميقاً يارى خواهد داد.

علوم حديث: از شما به خاطر حوصله اى كه نموديد و وقتى كه در اختيار ما قرار داديد، سپاسگزاريم.

محمدى رى شهرى: بنده هم متقابلاً تشكّر مى كنم و از خداوند منّان مى خواهم تا در نظام اسلامى به همه ما توفيق خدمت خالصانه و شايسته را در زمينه گسترش هر چه بيشتر فرهنگ اسلام ناب عنايت فرمايد.

  • نام منبع :
    فصلنامه علوم حديث 1
    تاريخ انتشار :
    پاييز 1375
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 9328
صفحه از 188
پرینت  ارسال به