رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در نشست هم اندیشی "مطالعات تاریخ کلام امامیه" گفت: در دانش کلام، روش کلام هم عقلی و هم نقلی است و روش واحدی ندارد. لذا قرآن و اهل بیت علیهم السلام نقش محوری در علم کلام دارند؛
نشست هم اندیشی "مطالعات تاریخ کلام امامیه"به همت پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث و با حضور و سخنرانی حجج اسلام و المسلمین آقایان؛ دکتر رضا برنجکار، دکتر محمدتقی سبحانی، دکتر حسن طارمی راد، محمدصفر جبرئیلی و دکتر حمیدرضا شریعتمداری و با حضور اساتید، طلاب و دانشجویان و اصحاب رسانه صبح روز پنجشنبه ۸ آذر ماه ۱۴۰۳ در سالن شیخ صدوق پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.
حجتالاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در ابتدای این نشست گفت: با توجه به اینکه حدیث، تفسیر قرآن است و پیامبر دو ثقل گرانبها را برای ما باقی گذاشتند و این دو ثقل مرتبط با هم هست، قاعدتا ما باید در استنباط معارف قرآن و حدیث فعالیت کنیم. لذا در پژوهشگاه قرآن و حدیث دو پژوهشکده مرتبط با این دو که یکی پژوهشکده علوم و معارف حدیث و دیگری پژوهشکده تفسیر اهل بیت علیهم السلام که در عرصه مطالعات قرآنی فعالیت دارد تاسیس شده است که دارای گروه های مختلف می باشد
ایشان با بیان اینکه ما سه علم اصلی اسلامی یعنی کلام، فقه و اخلاق داریم و حوزه علمیه بیشتر متکفل مباحث فقهی هست افزود: در پژوهشگاه در عرصه مباحث فقهی، پژوهشکده مستقلی ایجاد نشده است البته در همین عرصه، پروژه ها و طرح های فقهی مانند مدارک فقه أهل السنة علی نهج وسائل الشیعة که در پژوهشکده علوم و معارف حدیث در حال انجام است وتا به الان جلد ۸ آن منتشر شده است و یا موسوعه تطبیقی بین مذاهب خمسه که با عنوان موسوعة احادیث الفقهیة عند المذاهب الاسلامیة در حال انجام هست و تا به الان ۴ جلد از آن منتشر شده است.
رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه علاوه بر دو پژوهشکده مذکور، پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام و پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی نیز در پژوهشگاه قرآن و حدیث فعالیت دارد، گفت: از بین علوم انسانی، در زمبنه علم اقتصاد و نیز جامعه شناسی فعالیت هایی صورت گرفته است. با وجود این در میان علوم انسانی، روانشناسی در پژوهشگاه بیشتر مورد توجه بوده است و در همین راستا پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی تاسیس شد که هم در زمینه اخلاق و هم روان شناسی اسلامی فعالیت دارد و در روان شناسی هم با رویکرد روان شناسی مثبت گرا که از شاخه های جدید روانشناسی است، طرح ها و کارهای زیادی انجام شده و در حال انجام و پیگیری می باشد.
ایشان با تاکید بر ضرورت نظریهپردازی در علوم انسانی مختلف مانند جامعه شناسی، اقتصاد، علوم تربیتی و مدیریت با تکیه بر مفاهیم و معارف قرآن و حدیث، اظهار داشت: امیدوارم نظریهپردازی در علوم انسانی مختلف با تکیه بر منابع و معارف اسلامی در آینده در پژوهشگاه نیز پیگیری و انجام شود.
وی در خصوص دانش کلام گفت: کلام عمدتا جزء دانشهای عقلی حساب میشوند ولی بنده این تقسیم را قبول ندارم زیرا ما اساسا دانش غیرعقلی نداریم که بخواهیم آن را به عقلی و غیرعقلی دستهبندی کنیم، حتی علوم تجربی هم محتاج عقل است.
رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه داده های حسی و تجربی نیز بدون عقل قابل تبیین نیست، افزود: امروز نقش عقل و ریاضیات در علوم تجربی مشهود است لذا ما دانش غیرعقلی نداریم؛ البته نقش عقل در هر دانشی شدت و ضعف دارد؛ اما در دانش کلام، روش کلام هم عقلی و هم نقلی است و روش واحدی ندارد. لذا قرآن و اهل بیت علیهم السلام نقش محوری در علم کلام دارند؛ همچنین دانش کلام ضمن استفاده از نقل، عمدتا در استفاده از معارف کتاب و سنت، بیشتر عقلی و ارشاد به حکم عقل است و صرف تعبدی نیست. حتی در مباحث توحید و معادشناسی و ... نیز آیات و روایات به وضوح با تعابیری چون "افلا تتفکرون" و "افلا تعقلون" مانند آیه "إن في خلق السماوات والأرض واختلاف الليل والنهار لآيات لأولي الألباب" به آن اشاره شده است.
ایشان با بیان اینکه انبیاء آمدند تا دفائن عقول را شکوفا کنند، گفت: اگر به تاریخ کلام بنگریم بنیانگذاران کلام امامیه ائمه علیهم السلام و اصحاب ایشان بودند و حتی برخی معتزله مانند اسکافی و قاضی عبدالجبار و .. گفتهاند ما در بحث توحید هر چه داریم از خطبههای امیرمؤمنان علیه السلام گرفتهایم و اشاعره هم در مباحث خود تحت تاثیر ائمه علیهم السلام و اصحاب ایشان مانند هشام بودند گرچه گاهی در فهم سخنان آنان دچار خطا میشدند.
وی افزود: نقش اهل بیت علیهم السلام در سه مدرسع کلامی مدینه و کوفه و قم برجسته تر است هر چند در مدارس بغداد و حله و اصفهان نیز به معارف قرآن و حدیث توجه می شود.
گفتنی است نشست هم اندیشی " مطالعات تاریخ کلام امامیه" به همت پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث و با حضور و سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن طارمی راد، عضو هیات علمی بنیاد دائرة المعارف اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین محمدصفر جبرئیلی، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا شریعتمداری، عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب همراه با رونمایی از بیش از ۳۰ اثر منتشر شده پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام در حوزه "تاریخ کلام امامیه"در روز پنجشنبه ۸ آذر ۱۴۰۳ از ساعت۸:۳۰ تا ۱۲ در سالن شیخ صدوق پژوهشگاه قرآن و حدیث به صورت حضوری و وبیناری برگزار شد.
