پوستر همایش ملی فقه و اخلاق در مراسمی با حضور رئیس همایش و جمعی از استادان و پژوهشگران علم اخلاق در مؤسسه دارالحدیث رونمایی شد.
مراسم رونمایی از پوستر همایش ملی فقه و اخلاق ۲۷ دی با حضور حجتالاسلام والمسلمین هادی صادقی؛ رئیس و دبیر علمی همایش، حجتالاسلام والمسلمین عالمزاده نوری؛ معاون تهذیب حوزه علمیه و حجتالاسلام والمسلمین رضا برنجکار؛ رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در مؤسسه دارالحدیث برگزار شد.
حجتالاسلام صادقی در این مراسم با بیان اینکه در مورد فقه و اخلاق موضوعات مختلفی مطرح است، از جمله اینکه گاهی از نسبت فقه به معنای شریعت و اخلاق به معنای خصال و فضائل انسانی بحث میشود و گاهی از نسبت بین دو علم فقه و اخلاق سخن میگوییم، گفت: از یکسال قبل در پژوهشگاه قرآن و حدیث طرح کلانی در باره این دو علم آغاز شده است و محصولاتی هم به تدریج به جامعه علمی عرضه خواهد شد که از جمله میتوان به کتاب «تاثیر اخلاق بر استنباط فقهی» به عنوان یکی از این آثار اشاره کرد.
وی با تاکید بر اهمیت فوقالعاده نسبت بین اخلاق و فقه، بیان کرد: بنا داریم سالانه یک همایش در این باره برگزار کنیم که اولین همایش در سال آینده در ۴ محور برگزار میشود و به نسبت علمشناختی این دو دانش خواهد پرداخت.
رئیس همایش ملی فقه و اخلاق با اشاره به محورهای این همایش، اضافه کرد: ارزیابی دیدگاه اندیشمندان مسلمان در مورد نسبت فقه و اخلاق؛ تبیین و ارزیابی نسبتهای کلان فقه و اخلاق، ارتباطات گزارهها و آموزههای فقهی و اخلاقی و حدود و مرزهای دانش فقه و اخلاق چهار محور اصلی این همایش هستند.
صادقی بیان کرد: این دو علم هم گزاره ارزشی و هم توصیفی دارند و خیلی از مفاهیم اخلاقی در فقه کاربرد دارند و برعکس گزارههای فقهی در اخلاق وجود دارند لذا بررسی نسبت میان این دو علم ثمره زیادی به دنبال دارد.
دبیر علمی همایش با بیان اینکه در ذیل هر چهار محور هم ریزموضوعاتی وجود دارند به زمان برگزاری همایش اشاره کرد و گفت: این همایش در بهار سال ۱۴۰۴ در قم برگزار خواهد شد همچنین همایش موفق شده است گواهی isc را دریافت کند.
وی تاکید کرد: پیش از همایش اصلی، پیشنشستهای متعددی برگزار خواهد شد تا محققان دیدگاههای تفصیلی خود را مطرح کنند تا مورد نقد قرار بگیرد.
در ادامه حجتالاسلام والمسلمین رضا برنجکار؛ رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در سخنانی با بیان اینکه اخلاق نظری و کاربردی در قالب دو گروه علمی در پژوهشگاه در حال دنبال شدن است، گفت: اخلاق امروزه فقط بحث ملکات را ندارد و به سمت افعال و اعمال رفته است لذا باید رابطه بین این دو علم مهم را مورد بررسی قرار دهیم.
برنجکار افزود: پژوهشگاه قرآن و حدیث با توجه به موضوع فعالیت خود باید در بررسی علوم مختلف از جمله اخلاق به دیدگاههای قرآن و حدیث در کنار دیدگاه اندیشمندان توجه جدی داشته باشد و به صرف دیدگاه اندیشمندان نپردازد.
برنجکار با بیان اینکه صرف پرداختن به دیدگاه اشاعره و معتزله در مورد اخلاق کفایت نمیکند، اظهار کرد: بررسی دیدگاه فرقه ماتریدی خیلی مهم است زیرا پیروان زیادی در کشورهای مختلف دارد همچنین در مورد علمایی که قرار است دیدگاه آنان بررسی شود لازم است به مرحومین نراقی، شهید ثانی و علامه مجلسی توجه ویژه صورت گیرد.
همچنین قاسم جوادی؛ استاد و پژوهشگر اخلاق در سخنانی با بیان اینکه دیدگاه اندیشمندان معاصر اخلاق در کنار اشاعره و معتزله مورد توجه جدی قرار بگیرند، گفت: در برخی محورهای همایش تداخل موضوعی وجود دارد که بهتر است مرتفع شود.
حجتالاسلام والمسلمین محمد عالمزاده نوری، معاون تهذیب حوزه علمیه هم در سخنانی با بیان اینکه فقه در معنای عام خود تفقه در دین است و قرآن و روایات را در برمیگیرد، گفت: البته فقه به تدریج به احکام خمسه تکلیفی محدود شده است و حتی در دوره معاصر از محدوده احکام خمسه هم محدودتر شده و به حوزه احکام الزامی فروکاسته شده است. شاید ریشه آن این باشد که اصول ما بر پایه اصولی کل گرفته است که مهمترین پایه آن حجیت است و حجیت هم به معذریت و منجزیت منحصر شده است.
وی با بیان اینکه اخلاقیات بیشتر ناظر به ارزشها است لذا اگر حکم فقهی صادر شود باز در محدوده غیرالزامی خواهد بود، افزود: بنابراین باید میان فقه موجود و فقه مطلوب و اخلاق موجود و مطلوب، تفکیک و تمایز قائل شویم لذا همایش نباید محدود به کشف نسبت بین دو علم اخلاق و فقه شود زیرا آثار متعددی از سوی برخی پژوهشگاهها از جمله علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است؛ از جمله ۲۳ مصاحبه با اندیشمندان و صاحبان نظر در علم اخلاق هم انجام و منتشر شده است.