لوامع الأنوار فی شرح عیون الأخبار

شرحی وزین بر کتاب عیون الأخبار الرضا علیه‌السلام، شامل مباحثی ارزنده در عقاید، تفسیر، فقه، رجال، لغت، ادبیات و تاریخ

کتاب لوامع الأنوار في شرح عيون أخبار الرضا علیه‌السلام، از آثار ادیب، محدّث ممتاز‌ و فقیه شیعه قرن یازدهم هجرى قمری، سید نعمت‌الله جزایرى (۱۰۵۰-۱۱۱۲ق)، به توضیح روایاتی می‌پردازد که شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ق)‌ در کتاب مذکور آورده است. پژوهشگر معاصر، سید محمدمهدی هاشمی، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و تعلیقاتی را بر آن افزوده و برای آن مقدمه‌ای ارزنده نوشته و نگارنده و آثارش و به‌ویژه شرح حاضر را شناسانده است.

مؤلف کتاب (سید نعمت‌الله جزایرى) نوشته است: چون از نگارش شرح بر کتاب توحید شیخ صدوق فراغت یافتم، به نگارش شرح بر این کتاب پرداختم تا مشکلاتش را آسان سازم و آن را «لوامع الأنوار في شرح عيون الأخبار» نامیدم و در هر کاری بر خدا توکل دارم و در هر محذوری از او پشتیبان خواهم.

ویژگی‌های کتاب لوامع الأنوار في شرح عيون أخبار الرضا علیه‌السلام

این اثر که نویسنده‌اش نگارش آن را در اواخر عمرش (سال ۱۱۰۴ق) به پایان رسانده، شرحی وزین است و شامل مباحثی ارزنده در عقاید، تفسیر، فقه، رجال، لغت، ادبیات و تاریخ می‌شود.
سید نعمت‌الله جزایرى این شرح را بر عيون أخبار الرضا(ع) نوشته است تا به نشر علوم اهل‌بیت(ع) بپردازد و به مکتب تشیع خدمت کند و به شفاعت امام رضا(ع) نایل شود.
به حدیث و تاریخ هر دو نیازمندیم تا کلام معصومان(ع) و حوادث تاریخی را بفهمیم و در تاریخ، وقایعی وجود دارد که به‌درستی شناخته نمی‌شود، مگر آنکه به معنای روایتی که در ضمنش آمده توجه شود؛ همان طور که روایاتی داریم که مقصود از آن معلوم نگردد، مگر آنکه شرایط زمانی و مکانی و تاریخی آن دانسته شود و به همین جهت، شیخ صدوق تاریخ و حدیث را با هم بیان می‌کند و شارح نیز به همین ترتیب توضیح می‌دهد.
به نظر شارح اکثر یا همه احادیث کتاب حاضر، معتبر است و اگر صحیح به معنای جدید نباشد، به اصطلاح قدیم، صحیح است.

نمونه مباحث کتاب

به اجماع همه مسلمانان (جز شواذّ) مقصود از «إِنَّمَا وَلِيكمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَ يؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ رَاكعُونَ» (مائده: ۵۵)، امام علی(ع) است. از عمر بن خطاب نقل شده است: ۴۰ انگشتر در حال رکوع صدقه دادم تا برای من هم آیه‌ای نازل شود، ولی نشد.