پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و انتشارات مختلفی به منظور شرکت و ارائه جدیدترین آثار خود در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور یافته و میزبان علاقه‌مندان شده‌اند. هرکدام از این مجموعه‌ها کتاب‌های متنوعی، در رشته‌های مختلف علوم انسانی ارائه کردهاند؛ به همین جهت بازدید از نمایشگاه برای مخاطبان این گستره علمی، دانشجویان و دانش‌پژوهان با توجه به کثرت آثار ارائه شده، فرصتی مغتنم است.
برپایی سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، فرصت مغتنمی است تا تازه‌ترین آثار ارائه شده در حوزه اندیشه را با هم مرور کنیم. پیش از این در گزارشی با عنوان «مروری بر جدیدترین آثار منتشره در حوزه دین‌پژوهی و فلسفه اخلاق در نمایشگاه کتاب» با چند اثر از حوزه فلسفه و اخلاق آشنا شدیم. در این مجال به معرفی آثاری در حوزه قرآن و حدیث می‌پردازیم.
برای دانشجویان، طلاب و علاقه‌مندان کسب معرفت در حوزه قرآن و عترت، دغدغه آشنایی با آثار دینی به زبان امروز و با در نظر داشتن نیازهای جامعه امروز وجود دارد. در این گزارش کوشیده‌ایم به این نیاز بپردازیم.
در گشت و گذار از این باغ معرفت که چندی در اردیبهشت ماه مهمان آن بودیم، از هر سو که نگاه می‌کنید کتابی شما را دعوت می‌کند. گویی در هر غرفه‌ای صدای نویسنده‌ای را می‌شنوید که سالها عمر خود را برای پژوهشی گذاشته که اکنون چشم شما می‌تواند آن را مبارک کند. اهل معرفت بیگانه با نامهای آشنا نیستند اما همواره خواهان آنند که توجهی به پژوهش‌های جدید داشته باشند. این جستجو، شوقی در نهاد خودش دارد که شاید بشود در دو کلمه خلاصه‌اش کرد. تازه‌های کتاب، که این شوق در صحبت با غرفه‌دارانی که کتاب‌ها را چون دوستانشان می‌شناسند امری به مراتب دلپذیرتر است.
کتاب حدیث زندگی؛ گزیده احادیث خصال به انتخاب و شرح حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای از انتشارات انقلاب اسلامی
ضرورت ورود احادیث به فرهنگ و سبک زندگی مردم بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است. این مسئله که عموم جامعه به سوی کتابهایی بروند که میراث حکمت شیعه است. دغدغه‌ای که سبب شد ایشان اوایل درس خارج در زمانی حدود ۱۰ دقیقه حدیثی را انتخاب و به بیان شرح آن بپردازند. سال گذشته مجموعه کتاب‌های حدیث زندگی که محتوای آنها ناظر به سه کتاب حدیثی به نامهای «النوادر» مرحوم راوندی، «مکارم الاخلاق» مرحوم طبرسی و «امالی» مرحوم صدوق است به چاپ رسیدند و روانه بازار کتاب شدند. بهار امسال شاهد دو کتاب دیگر در این زمینه از انتشارات انقلاب اسلامی هستیم.
کتاب «خصال» از آخرین تألیفات شیخ صدوق در قرن چهارم هجری است که با وجود حجم کم، دائرةالمعارف بزرگی از معارف اسلامی و احکام است که به مباحث تاریخی، تفسیر قرآن، نکات فلسفی و مسائل سیاسی اشاره دارد. روایات این کتاب از نظر موضوع بسیار گسترده است و درباره هر یک از موضوعات اخلاقی و عقیدتی روایاتی نقل شده که به شکلی با اعداد در ارتباطند. این کتاب شامل ۱۲۵۵ حدیث است و در ۲۶ باب تنظیم شده است.
منتخب احادیث خصال با شرح مقام معظم رهبری همتی است تا جامعه امروز بازگشتی به میراث حکمی خود داشته باشد. در ابتدای این کتاب آورده شده، که اگر مردم زیبایی‌ها و درخشندگی کلمات اهل بیت(ع) را ببینند به خودی خود دل‌ها مجذوب آنها می‌شود.
کتاب حدیث زندگی؛ گزیده احادیث بحارالانوار به انتخاب و شرح حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای از انتشارات انقلاب اسلامی
آقا بزرگ تهرانی دانشمند، کتاب‌شناس و از مفاخر شیعه؛ در وصف بحارالانوار گفته است که، کتاب جامع حدیثی است که مانند آن نه قبلش و نه بعدش تألیف نشده است. بحارالانوار، مصدر و منبع علمی برای هر فردی است که به دنبال علوم آل محمد(ص) است. اکثر منابع بحارالانوار از کتاب‌های معتمد و معتبری بوده که تعدادشان کم و دسترسی به آنها بر همگان امکان نداشته است. این گنجینه گرانبها مفصل‌ترین منبع حدیث شیعه به زبان عربی است که توسط علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷–۱۱۱۰ هجری) در ۱۱۰ جلد تألیف شده که بعد از کتب اربعه در جایگاه دوم کتاب‌های شیعه قرار دارد.
به نظر می‌آید کمتر کسی مجال آن را می‌یابد که به عرصه این آستان معرفتی راهی پیدا کند، از سویی گزیده احادیث بحارالانوار به انتخاب و شرح مقام معظم رهبری می‌تواند نسیم معرفتی باشد که مفرح جان‌های تشنه معارف آل محمد صلی الله علیه وآله وسلم است.
یکی از ویژگی‌های کتاب، روان و کوتاه بودن شرح هر حدیث و تنوع موضوعات برای خواننده است، نکته‌ای که می‌تواند یک کتاب را تبدیل به انتخابی برای مطالعه اعضای خانواده کند.
خانواده متعالی از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی به همت پژوهشگاه علوم وحیانی معارج و همکاری مرکز بین‌المللی نشر اسراء
آموزه‌های دینی به واسطه اتصال به وحی معتبرترین و کارآمدترین گزاره‌ها در جهت تحکیم و تبیین نهاد خانواده است. خانواده‌ای که پایه سلامت و سعادت جامعه است. اما آنچه گزاره‌های دینی را شفاف می‌کند توضیح و تببین مفسران است که از رهگذار آن می‌توان امید به حل چالش‌های جامعه و خانواده داشت. این کتاب، با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی، راهکارهای برای تحکیم و تعالی خانواده ارائه می‌دهد. نویسنده در چند فصل به موضوعاتی مانند روابط صحیح زن و شوهر، مدیریت تعارضات خانوادگی، فرزندپروری موفق و مدیریت مالی در خانواده پرداخته است.
نکته‌های منبر از استاد مرتضی مطهری از انتشارات صدرا
کتاب نکته‌های منبر مجموعه‌ای از یادداشت‌های و سخنرانی‌های استاد مرتضی مطهری بر منبر است که در سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ بیان شده و امسال به همت انتشارات صدرا منتشر شده است. این کتاب در عین اختصار، سرشار از نکته‌های ژرف و دقیق در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اعتقادی، اخلاقی و روان‌شناختی است که علی رغم گذشت سالها هنوز دارای تازگی، کارآمدی و نگاهی ریشه دار برای طلاب، دانشجویان و علاقه‌مندان بر معرفت‌شناسی دینی است. استاد مطهری با قدرت تحلیل بالا و بیان روان، به جای تکرار مواعظ سنتی به بازخوانی انتقادی و علمی موضوعات دینی و اجتماعی می‌پردازند و مفاهیم دینی را با نگاه عقلانی و زمانه‌شناسانه مطرح می‌کنند. یکی از نکات مهم این کتاب، پرسش‌گری استاد در برابر مفاهیم رایجی همچون «تساوی حقوق زن و مرد» است. ایشان با طرح پرسش‌هایی بنیادین، خواننده را به تأمل در چیستی تساوی، ارزش، نوع و جنس حقوق دعوت می‌کند و نشان می‌دهد که تساوی به معنای شباهت نیست، بلکه به معنای برابری در ارزش است، حتی اگر مصادیق و شکل‌ها متفاوت باشند.
در فصل‌های دیگر کتاب موضوعاتی چون سیره امام حسین(ع) از شب عاشورا تا شهادت، منطق تقلید و منطق تحقیق، مغالطات اجتماعی و اخلاق اجتماعی پیامبر اسلام(ص) به شکل دقیق و طبقه‌بندی شده بررسی شده‌اند. هدف استاد از طرح روایت‌ها در قالب سیره معصومین(ع) تحلیل تاریخی برای پیوند به امروز و پرسش‌های زمانه ماست.
لحن و بیان استاد، در عین روش استدلالی دارای شور و احساسی است که می‌تواند نمونه‌ای از منبر سازنده باشد که در آن تعادل عقل و عاطفه با هم درآمیخته است.
نهج‌البلاغه جوانان از محمدحسین دانشوند از انتشارات بوستان کتاب
کتاب «نهج‌البلاغه جوانان» نوشته محمدحسین دانشوند تلاشی است برای کم کردن فاصله میان نسل جوان و گنجینه ارزشمند منابع شیعی؛ زیرا نهج‌البلاغه با سابقه هزار ساله‌اش درجه‌ای بالا در میان منابع شیعی داشته و حتی شامل جملاتی است که در هیچ منبع دیگری به جز نهج‌البلاغه وجود ندارند؛ ارزشی و امتیازی که مقام معظم رهبری هم به آن اشاره کردهاند.
هدف سیدرضی گردآورنده نهج‌البلاغه، جمع‌آوری جملاتی ادبی و زیبا از امام علی (ع) است که به دلیل طولانی بودن زمان جمع‌آوری این کتاب، پراکندگی زیادی میان بخش‌های مختلف کتاب وجود دارد و بسیاری از جملات، تقطیع‌شده و قبل و بعدشان حذف گردیده است. به دلیل وجود این مسائل، مقام معظم رهبری در ضمن بیاناتی که در ۲۶ فروردین ماه ۱۳۶۳ داشته‌اند، پیشنهاد عبور از شکل سنتی و کنونی نهج‌البلاغه و تمرکز بر انتقال راحت‌تر و جذاب‌تر کلام امام علی (ع) را داده‌اند و این مسئله را دغدغه همیشگی خود دانسته‌اند. ایشان برای عدول از شکل فعلی نهج‌البلاغه، تکمیل عبارات نهج‌البلاغه و آوردن بخش‌های حذف‌شده توسط سیدرضی را پیشنهاد داده‌اند؛ پیشنهادی که باعث نگارش کتاب «تمام نهج‌البلاغه» شده است؛ اما به دلیل اینکه اضافه کردن بخش‌های حذف شده کلام امام علی (ع) در نهج‌البلاغه باعث چند برابر شدن حجم کتاب می‌شود، عملاً این طرح نتوانست اهدافی که انتظار می رفت را برآورده کند و بتواند نسل جوان را جذب نماید.
دانشوند در کتاب «نهج‌البلاغه جوانان»، راهکار دیگری را برای مسئله و مشکل مطرح‌شده توسط رهبری اجرا کرده است. او تک‌تک قسمت‌های نهج‌البلاغه را از یکدیگر جدا کرده و با نظمی هدفمند در کنار هم قرار داده است به طوری که با متنی یک‌دست مواجه هستید. برای مثال امام علی (ع) در خطبه‌ای قانونی را قانون الهی را ذکر می‌کنند و در نامهای استثنائات این قانون را بیان می‌کنند؛ در این اثر، با کنار هم قرارگرفتن این قانون و استثنائاتش، یک نگاه جامع و ماهواره‌ای به مخاطب ارائه شده است؛ در نتیجه دیگر مخاطب نه تنها از تغییرات دائمی و سریع موضوعات نهج‌البلاغه خسته نمی‌شود؛ بلکه با پیدا کردن یک نگاه جامع و منظومه‌ای، به صورتی وسیع به مطالب نهج‌البلاغه نگاه می‌کند.
روایت کتاب که به صورت اول شخص صورت گرفته فاصله میان مخاطب و کلام امام را برداشته که این مسئله نگاهی داستانی به کتاب داده است که بدون شک می‌تواند با عالم نوجوان ارتباط بهتری برقرار کند. علاوه بر ترجمه روان و خواندنی کتاب، ما با تغییر چینش متن نهج‌البلاغه و حذف نشدن هیچ جمله‌ای از کتاب مواجه هستیم که جز ویژگی‌های بارز این کتاب است که برای اولین بار صورت گرفته است.
در این کتاب، سعی شده است تا هر توضیحی که برای فهم بهتر عبارات نهج‌البلاغه نیاز است، در قالب پاورقی ذکر شود. علاوة بر این در جای‌جای کتاب، از تحلیل‌های امام (ره) و رهبری برای ارائه فهم عمیق‌تر نهج‌البلاغه نیز استفاده شده است، تا جوان هم به واسطة روان‌بودن ترجمه از مطالعة آن لذت ببرد و هم به واسطه نکات مطرح‌شده در پاورقی، بدون نیاز به استاد و کلاس درس، به لایه‌های عمیق‌تری از نهج‌البلاغه دست پیدا کند.
فاطمیات؛ ذخیره‌های امت‌ساز و تکیه‌گاه‌های امامت دریچه‌ای به حیات جریان‌ساز خدیجه، فاطمه، زینب و ام کلثوم(س) نوشته کاظم حاجی رجبعلی و احمدرضا اخوت از انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت (ع)
فاطمیّات جمع فاطیه است یعنی بانوانی که در هر عصری با فاطمه نسبتی دارند. کتابی که حاصل یک پژوهش مبسوط تاریخی از تاریخ صدر اسلام است که در آن چهار بانو یعنی حضرت خدیجه (س)، حضرت فاطمه (س) حضرت زینب (س) و حضرت ام کلثوم (س)، به عنوان شخصیت‌های محور در دل تحولات اثرگذار ملاحظه شده‌اند. این کار خودبه‌خود جلوه و اولویت برخی از رخدادها را به نسبت سایر اتفاقات بیشتر کرده و بیانی متمایز را از این دورهٔ تاریخی سبب شده است و از این رهگذر نکات فراوانی را قابل استفاده کرده است. همچنین به دلیل محوریت قرآن در حیات این بانوان و نیز در رخدادهای متأثر از آنها این کتاب فراوان از آیات، سوره‌ها و اشارات قرآنی استفاده کرده است تا انعکاس‌دهنده ادبیات جاری شخصیت‌های یاد شده در زمانه‌ای که در این دنیا زندگی کردهاند باشد. دو نکتهٔ فوق و زنده بودن موضوع باعث شده است زبان این کتاب در بیشتر موارد آهنگ ادبی و داستانی به خود بگیرد بدون این که تزاحمی با ماهیت پژوهشی آن داشته باشد.
این کتاب به علاقه‌مندانی که به مطالعه زندگی‌نامه شخصیت‌های مذهبی و نیز دانشجویان و محققان رشته‌های الهیات و مطالعات ادیان و طلاب حوزه‌های علمیه توصیه می‌شود.
