حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی با اشاره به راه‌اندازی سامانه هوشمند «گفت‌و‌گو با احادیث»، گفت: این نخستین دستیار هوشمند در حوزه حدیث‌پژوهی در جهان اسلام است که بر پایه دانش بومی توسعه یافته و به منابع حدیثی متقن و قابل اعتماد تکیه دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) در جمع اصحاب رسانه با بیان اینکه استفاده از هوش مصنوعی در تأمین منابع اسلامی، سال‌ها دغدغه پژوهشگران بوده، اظهار کرد:
سالیانی است که فعالان حوزه تولیدات دیجیتال و علوم اسلامی - انسانی به دنبال آن بوده‌اند تا از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای بازیابی و تحلیل متون دینی، به‌ویژه احادیث، بهره‌مند شوند. اهمیت سامانه هوشمند «گفتگو با احادیث» به اندازه تحول فناوری دیجیتال در منابع اسلامی است! چرا که امکان جستجو، بازیابی و تحلیل محتوای حدیثی را در سطحی نوین فراهم می‌کند و امروز شاهد رونمایی از سامانه‌ای هستیم که گامی مهم در این راستا محسوب می‌شود.
بانک جامع احادیث شیعه طی سی سال گذشته بیش از ۴۰۰ هزار حدیث مستند را از منابع مختلف گردآوری کرده است و سامانه هوشمند گفتگو بر پایه همین داده می‌تواند با پژوهشگر تعامل کند و تحلیلی دقیق و مبتنی بر منابع معتبر شیعه به کاربر ارائه می‌دهد. این نخستین دستیار هوشمند در حوزه حدیث‌پژوهی در جهان اسلام است که بر پایه دانش بومی توسعه یافته و به منابع حدیثی متقن و قابل اعتماد تکیه دارد
حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی با اشاره به سابقه توجه مرکز نور به هوش مصنوعی گفت:
از دهه ۷۰ این موضوع و همچنین مقوله هوش مصنوعی یکی از دغدغه‌های اصلی مرکز بوده و در همان دوران نیز مقاله‌ای در این زمینه منتشر شد و همچنین نرم‌افزار «درایة النور» به عنوان یکی از نخستین گام‌ها در بهره‌گیری از هوش مصنوعی تولید شد و در ادامه، برگزاری سمینارهایی در این حوزه و نیز تأسیس آزمایشگاه هوش مصنوعی در سال ۱۴۰۰ و رونمایی از پژوهشگاه علوم اسلامی - انسانی نیز در همین راستا بود.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تأکید بر اینکه این مسیر همچنان ادامه دارد، گفت:
امروز در سایت هوش مصنوعی مرکز، بیش از ۵۰ محصول در رشته‌های مختلف علوم اسلامی عرضه شده و مرکز نور با ایجاد زیرساخت‌های ضروری از جمله «دیتای ساختار یافته و پاکیزه»، «زیرساخت سخت‌افزاری برای پردازش» و «برنامه‌نویس و الگوریتم‌نویسی»، حرکت در مسیر تولید مدل‌های زبانی بزرگ و بهره‌گیری از هوش مصنوعی مولد را آغاز کرده است.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: طی دو سال گذشته زیرساخت پردازشی و بانک‌های اطلاعاتی مورد نیاز در مرکز راه‌اندازی شده‌اند که این دارایی‌ها اکنون به مرکز جایگاهی ممتاز در حوزه هوش مصنوعی داده‌اند. فعالیت‌های ما در حوزه هوش مصنوعی مولد، شامل دیجیتال‌سازی، برچسب‌گذاری، تولید متن، مقاله‌نویسی بر اساس برچسب‌ها و نمایه‌ها، و ترجمه تخصصی متون است که در همین راستا، دستیار تخصصی علوم اسلامی - انسانی نیز به‌زودی راه‌اندازی خواهد شد، البته این گام نخست است و برنامه‌ریزی شده تا این دستیار در حوزه‌هایی چون رجال، تاریخ و سایر رشته‌ها توسعه یابد و به یک دستیار جامع برای محقق علوم انسانی اسلامی تبدیل شود.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی همچنین از برگزاری همایش «علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» در مهرماه خبر داد و گفت: در این همایش به مسائل هوش مصنوعی در علوم اسلامی - انسانی به صورت تخصصی پرداخته خواهد شد و افزون بر این، تا پایان سال، هر ماه یک محصول هوشمند از سوی مرکز رونمایی می‌شود.
وی درباره «سامانه گفت و گو با احادیث» که امروز رونمایی شد، عنوان کرد: پیش‌تر کاربران برای دسترسی به متون حدیثی به سراغ چت‌بات‌های عمومی می‌رفتند که اگرچه اطلاعات وسیعی ارائه می‌دادند، اما گاه با مشکلاتی مانند جعل حدیث نیز همراه بودند. سامانه‌ای که امروز رونمایی شد، دقیقاً در همین نقطه ورود کرده و بر اساس بانک جامع احادیث شیعه طراحی شده است. در مدل‌های سنتی جستجوی حدیثی، پژوهشگر باید با مفاهیم خاصی آشنا می‌بود تا بتواند حدیث مناسب را بیابد، اما این سامانه با هوشمندی بیشتر، این مسیر را ساده‌تر کرده است. در این سامانه کاربر می‌تواند برای پرسش‌های خود، تحلیل‌های دقیق و فهرستی از احادیث مرتبط را مشاهده کند.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به پشتوانه علمی این سامانه گفت: بانک جامع احادیث شیعه طی سی سال گذشته بیش از ۴۰۰ هزار حدیث مستند را از منابع مختلف گردآوری کرده است و سامانه هوشمند گفتگو بر پایه همین داده می‌تواند با پژوهشگر تعامل کند و تحلیلی دقیق و مبتنی بر منابع معتبر شیعه به کاربر ارائه می‌دهد. این نخستین دستیار هوشمند در حوزه حدیث‌پژوهی در جهان اسلام است که بر پایه دانش بومی توسعه یافته و به منابع حدیثی متقن و قابل اعتماد تکیه دارد.
دکتر محمد حسین بهرامی با بیان اینکه این سامانه بر دیتای متقن و قابل اعتماد استوار است، بیان کرد: چالش‌های دیرینه حدیث‌پژوهی که حدود هزار سال است محدثان با آن مواجه بوده‌اند، اکنون با این فناوری تا حد زیادی مرتفع شده است. این دستیار هوشمند مسیر جدیدی را برای بازیابی، جست‌وجو، جمع‌آوری و طبقه‌بندی معارف حدیثی فراهم کرده و موجب شده است تا متون دینی با دقت و انسجام بیشتری مورد بهره‌برداری قرار گیرد. در این سامانه، احادیث به‌صورت موضوع‌بندی و جلدبندی‌شده دسته‌بندی شده‌اند که کمک شایانی به پژوهشگران، طلاب و علاقه‌مندان به مطالعات حدیثی خواهد کرد.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه منابع مشابهی پیش از این تولید شده بود اما دچار محدودیت‌های محتوایی بودند، گفت: این سامانه برخلاف نمونه‌های قبلی، اطلاعات جامع و کاملی از بیش از ۴۰۰ هزار حدیث معتبر را دربرمی‌گیرد و امکان دسترسی دقیق به مفاهیم و متون دینی را فراهم می‌آورد. این فناوری نوین نه تنها نیازهای تخصصی حوزه علوم حدیث را پاسخ می‌دهد، بلکه بستری برای توسعه علوم اسلامی در بستر هوش مصنوعی به‌وجود آورده است.
🌐 سامانه هوشمند «گفتگو با حدیث»
