بررسی محتوایی روایات تشبیه امام به کعبه

نشریه : علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : عادله کوهی
پديدآورنده : زهرا شادی نفیسی

چکیده :

از روایات شایستۀ تحلیل در حوزۀ امامت، احادیثی است که در آنها امام در امت اسلامی به «کعبه» تشبیه شده است. از مشهورترین آنها حدیثی مروی از حضرت زهرا (س) است که فرمودند: «مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْکَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِی‏».پرسش این است که چرا امام به کعبه تشبیه شده؟ عبارت «إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِی‏» که در روایت آمده با مسألۀ امر به معروف و نهی از منکر که از واجبات است تعارض دارد. این تعارض چگونه قابل حل است؟ چرا امام همچون کعبه عَلَم و محور معرفی شده؟ محوریت امام به چه معناست؟ آیا همچون کعبه اختصاص به مسلمانان دارد؟ واکاوی روایات هم معنا ما را به شناخت علل تشبیه امام به کعبه رهنمون می سازند. در این پژوهش پس از تحلیل های ارائه شده دریافتیم که ائمه (ع) به شیوه های مختلف به هدایت جانهای مستعد می پرداختند و عبارت «إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِی‏» ناظر به امر به معروف و نهی از منکر نمی باشد بلکه یکی از مفاهیم آن روی آوردن مردم به امام جهت تشکیل حکومت است. محوریت امام در نظام خلقت را می توان در حوزه های علت محدثه و علت مبقیه در نظام آفرینش و واسطۀ فیض بودن ایشان مشاهده کرد.