رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با تأکید بر اشتراک الهی ادیان آسمانی، ریشه تفرقه‌ها را در تفسیر‌های ناصواب انسانی دانست و راهبرد کاهش تفرقه را تمرکز بر مشترکات با محوریت عقلانیت و محبت در گفت‌و‌گو معرفی کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شامگاه ۲۴ مهرماه در آیین اختتامیه دومین همایش بین‌المللی مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت، به تبیین نقش آموزه‌های قرآنی در مدیریت تفاوت‌ها و تقویت وحدت میان پیروان ادیان الهی پرداخت.
وی ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران، بر اهمیت انتشار نتایج علمی همایش برای جامعه نخبگانی تأکید کرد.
وجه الهی دین واحد است؛ تفرقه ناشی از عوامل انسانی است
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ماهیت مشترک ادیان، اظهار کرد: یکی از باور‌های مشترک تمامی شریعت‌های آسمانی، ماهیت وحیانی دین و اتصال آن به اراده الهی است. وجه الهی دین، واحد است و تمامی ادیان از نوح تا اسلام، حقیقتی یکسان را بیان می‌کنند.
وی افزود: آنچه در طول تاریخ موجب تفرقه و تکثر میان پیروان ادیان شده، نه ماهیت دین، بلکه ناشی از عوامل انسانی، ستم‌ها، تأویل‌های ناصواب و سوء‌فهم‌های بشری است. خداوند در قرآن کریم، مؤمنان را به بهره‌گیری از مشترکات دعوت کرده و راه حل تقویت وحدت را در تعامل خردمندانه و محبت‌آمیز معرفی می‌کند.
چالش درونی دین، ویرانگرتر از تهدید‌های بیرونی
عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تحلیل چالش‌های تاریخی دین، به دو دسته اساسی اشاره کرد و گفت: چالش‌های بیرونی ناشی از دشمنی‌ها، و چالش‌های درونی که ریشه در تفسیر‌های ناروا، قدرت‌طلبی‌ها و سوء‌فهم انسان‌ها دارد.
وی تأکید کرد: این چالش درونی بسیار سهمگین‌تر و گسترده‌تر از چالش‌های بیرونی است. نمونه‌های تاریخی مانند جنگ‌های سی‌ساله در اروپا یا جریانات تکفیری معاصر، همگی ریشه در همان فهم‌های محدود و ناصواب از دین دارند.
عقلانیت و محبت، شروط اساسی گفت‌وگوی موفق
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با استناد به سیره نبوی، بر ضرورت دو رکن اساسی در تعاملات بین ادیانی عقلانیت و محبت تأکید کرد و گفت: گفت‌و‌گو باید بر پایه خردورزی، جستجوی حقیقت، دوری از تعصب و برخوردی محبت‌آمیز با دیگران صورت گیرد. بدون این دو شرط، گفت‌و‌گو ثمربخش نخواهد بود.
حجت‌الاسلام واعظی ضمن اشاره به سالگرد میلاد پیامبر اسلام(ص)، به حادثه طائف اشاره کرد و افزود: چگونه پیامبر(ص) در برابر تعرض، خشمگین نشد و خواستار هدایت آزاردهندگان شد؛ این نمونه‌ای بی‌بدیل از رأفت، انصاف و تلفیق عقلانیت و محبت در تعامل است.
وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: آموزه‌های قرآن و سنت پیامبر(ص) راهبرد روشنی برای تمرکز بر مشترکات و تعامل سازنده ارائه می‌دهند.
هدف از این همایش‌ها، گسترش گفت‌وگوی عقلانی و محبت‌آمیز میان پیروان ادیان الهی است تا صدای اخلاق و معنویت به یک مطالبه جهانی تبدیل شود.
صدای نخبگان برای احیای اخلاق جهانی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، رئیس قطب تعمیق ایمان و باور‌های دینی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و رئیس همایش شامگاه ۲۴ مهرماه در آیین اختتامیه دومین همایش بین‌المللی مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت، به تبیین فلسفه و اهداف بلندمدت این سلسله نشست‌ها پرداخت و بر ضرورت استمرار این گفت‌و‌گو‌های علمی در سال‌های آتی و مناطق مختلف جهان تأکید کرد.
بحران اخلاق؛ عمیق‌ترین چالش بشری در دوران معاصر
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه با تأکید بر وجود بحران فراگیر اخلاق در دنیای امروز، اظهارکرد: هیچ تردیدی نیست که ما با مقوله‌ای به نام بحران اخلاق در برابر انسان و انسانیت مواجهیم. این بحران که شاید در تاریخ به این گستردگی سابقه نداشته، در کنار قدرت تکنولوژیک، نظامی و امنیتی، بیم و نگرانی‌های جدی را نسبت به آینده بشریت پدید آورده است.
وی در تشریح عوامل تشدید این بحران، به چهار محور اصلی اشاره کرد و افزود: ظهور مکاتب بشری: این مکاتب با طرح تئوری‌های مختلف، پایه‌های نظری اخلاق را فرسوده و بنیاد آن را آسیب زده‌اند، نگاه حقوق محورانه غرب: در نظم نوین جهانی پس از جنگ جهانی دوم، عنصر اخلاق فراموش و به جای آن، حقوق وضعی سکولار حاکم شده است، سرمایه‌داری بی‌مهار: ماهیت سودگرایانه سرمایه‌داری، اخلاق را در مناسبات اقتصادی و اجتماعی به حاشیه رانده است و نقش رسانه‌های جدید: رسانه‌ها با گسترش سبک زندگی مصرفی، به تضعیف اخلاق در خانواده و جامعه دامن زده‌اند.
بازگشت به ادیان، راهکار برون رفت از بحران
رئیس قطب تعمیق ایمان و باور‌های دینی دفتر تبلیغات اسلامی با طرح این پرسش که راه برون رفت از این چالش چیست، تصریح کرد: نباید انتظار احیای ارزش‌های اخلاقی را از قدرت‌های جهانی و نظم نوین داشت، چرا که آنان خود عاملان اصلی ضد اخلاق در جهان هستند.
وی افزود: هدف برگزارکنندگان این همایش آن است که بزرگ‌ترین ظرفیت برای احیای اخلاق جهانی، در هم‌آوایی و هم‌افزایی ادیان بزرگ الهی، به‌ویژه اسلام و مسیحیت، نهفته است. اگر بزرگان ادیان به بازگشت به بنیاد‌های اخلاقی و احیای اخلاق جهانی بیندیشند، می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر برای بشریت امید داشت.
سه اقدام ضروری برای احیای اخلاق جهانی
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی برای تحقق این هدف، سه اقدام اساسی را برای ادیان الهی ضروری دانست و گفت: عملیاتی کردن اخلاق: اخلاق باید از ساحت موعظه‌گرایانه و کلی به عرصه زندگی روزمره، حیات اجتماعی و فردی انسان آورده شود، ساماندهی شبکه نخبگان: باید شبکه‌ای مستحکم از نخبگان اخلاق‌باور در جهان تشکیل شود تا به صورت هماهنگ، مطالبه‌گر اخلاق در جهان شوند، گفتمان فعال و مطالبه‌گر: گفتمان دینی و اخلاقی باید فعالیتی قاطع و مطالبه‌گر داشته باشد و در برابر هجمه‌های ضد اخلاقی، با رویکردی تهاجمی و بدون واهمه در میدان دفاع از اخلاق حضور یابد.
وی در پایان ضمن تأکید بر دستاورد‌های علمی و انتشار گسترده آثار این همایش در نهاد‌های بین‌المللی، اظهار امیدواری کرد که این سلسله نشست‌ها در مناطق مختلف جهان گسترش یابد تا صدای اخلاق به یک مطالبه عمومی انسانی و جهانی تبدیل شود.
