رئیس دارالقرآن الکریم آستان مقدس حسینی گفت: امروز با وجود صدها پلتفرم علمی و رسانهای، میراث قرآنی اهل بیت(ع) برای مسلمانان جهان ناشناخته است، بنابراین لازم است ما بهسوی آنها برویم، تا بفهمند سعادت بشر و رهایی او در دنیا و آخرت، در گرو پیروی از راه محمد و آلمحمد(ص) است.
شیخ خیرالدین علی الهادی، رئیس دارالقرآن الکریم آستان مقدس حسینی، عصر روز گذشته، ۱۷ آذرماه در مراسم رونمایی از «موسوعه اهل البیت القرآنیه: دانشنامه قرآنی اهل بیت(ع)» که از سوی آستان مقدس حسینی(ع) تولید و به میزبانی کتابخانه تخصصی علوم حدیث وابسته به دفتر آیتالله العظمی سیستانی برگزار شد، با بیان اینکه سخن درباره این دانشنامه از دو جهت است: جهت اول، نهادی است که بر آن نظارت کرده و دوم مربوط به اصل خودِ دائرةالمعارف است، توضیح داد: به دلیل ضیق وقت ابتدا تلاش میکنم حضرات علما و فضلای محترم را با نهادی که این دائرةالمعارف را بر عهده داشته است، آشنا کنم.
وی افزود: حدود یک ماه پیش که در خدمت برخی از برادران در زیارت مولایمان امام رضا(ع) بودم، سخنی درباره این دانشنامه مطرح شد؛ «دانشنامه قرآنی اهل بیت(ع)». گفتند: ما از انتشار آن در عراق شگفتزده شدیم؛ زیرا نخستین دائرةالمعارف در نوع خود است. البته این علوم اکنون در کتابهای مرجع اصلی اسلامی و در کتابهای مکتب اهل بیت(ع) وجود دارد. ما چیز تازهای نیاوردیم؛ مثلاً کار ما در حوزه واکاوی بر پایه جستوجو و کاوش آثار اهل بیت(ع)، سپس گردآوری و طبقهبندی آن بود. همهٔ این کارها به گونهای در کتابهای مرجع وجود داشت؛ اما اینکه مجموعهای با این عنوان گردآوری شود ـ «دانشنامه قرآنی اهل بیت(ع)» ـ خود یک کار بزرگ در خدمت اهل بیت(ع) است.
شیخ خیرالدین با اشاره به اینکه برخی میگویند «معصومین در مورد قرآن اظهار نظری ندارند» و حتی در برخی از مؤسسات علمی، بهخصوص دانشگاهی، میگفتند «پیامبر(ص) و اهل بیت درباره قرآن نظری ندارند و از آنان میراثی در اینباره نقل نشده یا به ما نرسیده است» بنابراین این کار در زمان خود اهمیت بسیار داشت.
وی گفت: پیش از ورود به اصل بحث، درباره مؤسسهای که این اثر را منتشر کرده است سخن میگویم: «دارالقرآن الکریم وابسته به آستان مقدس حسینی». شاید لطف خداوند چنین بود که این دانشنامه زیر گنبد سیدالشهدا(ع) منتشر شود. امروز امام حسین(ع) جهانی است. نگاه ملتها ـ خصوصاً درباره انسانسازی و یافتن میراث اصیل اسلامی ـ به سوی حسین(ع) است. امروز حسین(ع) منجی انسانهاست. از بیش از صد کشور، بهویژه در ایام اربعین، به سوی قبله آزادگان میآیند تا از علوم و معارفش بهره ببرند.
رئیس دارالقرآن آستان حسینی گفت: وقتی بشنوند دانشنامهای درباره میراث اهل بیت از سوی آستان مقدس حسینی منتشر شده است، بهدنبال آن خواهند رفت و این مقدمهای برای آشنایی آنان با بخشی از میراث قرآنی اهل بیت(ع) خواهد بود.
وی افزود: دارالقرآن الکریم در آستان حسینی پس از تغییر نظام بعث در عراق تأسیس شد. در زمان رژیم سابق اجازه ساخت مؤسسات قرآنی که در زمینه معارف اهل بیت(ع) فعالیت کنند، داده نمیشد. حتی حوزههای علمیه در آن دوران در تنگنا بودند. پس از سرنگونی بعث، با پیگیری شیخ کربلایی، نماینده مرجعیت عالی در کربلا، دارالقرآن تأسیس شد.
مأموریتهای دارالقرآن آستان مقدس حسینی
خیرالدین با بیان اینکه کارهای دارالقرآن سه رسالت داشت گفت: نخست توجه به جنبههای شکلی و لفظی قرآن، زیرا به شیعه، بهویژه در عراق، اتهام میزدند که قرآن نمیخوانند، حافظ قرآن ندارند، قاری ندارند. بنابراین پروژه «حفظ ملی» آغاز شد و اکنون بیش از ۱۰ هزار حافظ قرآن در عراق تربیت شده است. همچنین پروژه تلاوت و پروژه «نونهالان قرآنی» برای کودکان در حال اجراست. رسالت دوم، پژوهش و واکاوی در علوم قرآن بود: دورههای حضوری و مجازی برگزار شد و اکنون بیش از ۱۲ هزار طلبه از سراسر جهان در این دورهها شرکت میکنند و مأموریت سوم: تألیف، تحقیق و نشر بود، که در این راستا دارالقرآن بیش از ۱۰۰ اثر در زمینه قرآن منتشر کرده است. علاوه بر آن مجلات تخصصی قرآنی دارد، از جمله مجلهای ویژه تفسیر اهل بیت(ع). همچنین کنفرانسهای علمی برگزار میشود؛ از جمله «همایش بینالمللی امام حسین(ع)» با حضور کشورهای اسلامی و حتی غیر عربی مثل اندونزی و مالزی. از این طریق توانستیم اندکی از میراث آل محمد(ص) را به آنان معرفی کنیم.
شیخ خیرالدین با اشاره به حضور یکی از اندیشمندان مصری در یکی از کنفرانسها گفت: اولین سؤال او این بود: «میگویند شیعیان، قرآنی غیر از قرآن اهل سنت دارند. آیا میتوانم یک نسخه از قرآن شما ببینم؟!». امروز با اینکه در سال ۲۰۲۵ هستیم و با وجود صدها پلتفرم علمی و رسانهای، بسیاری از مردم هنوز با ما آشنا نیستند؛ چون آمادگی مطالعه میراث ما را ندارند، یا مایل به شنیدن دیدگاههای شیعه نیستند. بنابراین لازم است ما بهسوی آنها برویم، تا بفهمند سعادت بشر و رهایی او در دنیا و آخرت، در پیروی از راه محمد و آلمحمد(ص) است؛ این میراث برای آنان ناشناخته است، وگرنه در کتابهای ما غریب نیست. وقتی عنوان موسوعه منتشر شد، دهها تماس از مصر، مراکش، لیبی، الجزایر و برخی کشورهای حاشیه خلیجفارس دریافت شد که: «برای اولین بار میشنویم اهل بیت درباره قرآن اظهار نظر داشتهاند!»
وی افزود: این کار به توفیق الهی انجام شد. حتی طرح اولیه این فکر نیازمند توفیق بود. با مشورت علمای نجف و قم و با پشتیبانی شیخ کربلایی کار آغاز شد. ایشان در سال ۲۰۱۳ یا ۲۰۱۴ گفتند: «دارالقرآن باید در پی گردآوری میراث آلمحمد درباره قرآن باشد. ما نیازمند دائرةالمعارفی همچون «وسائل الشیعة» در حوزه قرآن هستیم.»
شیخ خیرالدین با اشاره به اینکه در ابتدا گمان میکردیم کار به دو یا سه جلد برسد؛ زیرا تصور درستی از حجم میراث اهل بیت نداشتیم، افزود: اما پس از تشکیل کمیتههای علمی، فنی، اداری و… کار آغاز شد. در آغاز فکر میکردیم به سه جلد برسیم؛ سپس ۸ جلد و بعد ۱۰ جلد شد. خواستیم توقف کنیم، اما یافتههای علمی بسیار بود. ادامه دادیم: شد ۲۰ جلد… ۳۰ جلد… ۴۰ جلد… ۵۰ جلد… و در نهایت به ۶۰ جلد رسید و بیش از ۳۵ هزار روایت از معصومان درباره قرآن گردآوری شد.
رئیس دارالقرآن آستان مقدس حسینی گفت: پروژه به پایان رسید، ولی میراث تمام نشده است. پژوهشگران میتوانند بر این اثر یافتههای پژوهشی اضافه کنند. باور من این است که اهل بیت(ع) در این زمینه هیچ خلأیی باقی نگذاشتهاند.
ساختار موسوعه قرآنی اهل بیت(ع)
وی افزود: ساختار دانشنامه قرآنی اهل بیت(ع) چنین است: «۲۹ جلد در علوم قرآن»، «۲۲ جلد در عقاید اسلامی در قرآن»، «دیگر جلدها درباره آیات فقهی و دیدگاه معصومین در فقه» و «جلد شصتم فهرستهای عمومی کل کتاب است». این موسوعه در همین قالب متوقف نمیماند؛ اکنون وارد مرحله ویرایش، شرح و تفسیر شدهایم. زیرا این مجموعه فقط «متن» است و متن نیازمند توضیح برای عموم مردم است.
خیرالدین با تأکید بر اینکه اکنون مسئولیت ما سنگینتر شده است؛ زیرا این میراث را گردآوری کردهایم، تصریح کرد: امروز وظیفه ماست که آن را تبیین کنیم. شاید برخی بپرسند: «آیا همه روایات از نظر سندی صحیح و قویاند؟» پاسخ این است: کار ما جمعآوری از کتابهای معتبر بود. تشخیص نهایی سند بر عهده پژوهشگران است، اما باور داریم بسیاری ـ اگر نگوییم همه ـ جزو روایات صحیح و اصیلاند؛ زیرا از معصومان نقل شدهاند.
وی در پایان گفت: از خداوند میخواهم ما و شما را از برکات این اثر ارزشمند بهرهمند گرداند، این کار را بهقبول نیک بپذیرد که او شنونده و پاسخدهنده دعاست. آخرین سخن ما: «حمد، مخصوص پروردگار جهانیان است و درود خدا بر محمد و خاندان مطهر او».
