تصحيح و مقابله ، يادداشتهايى به ترتيب حروف الفبا بردارد . يعنى به هر موضوعى كه رسيده، از آن يادداشت برداشته و چند سطر درباره اش توضيح و از ابوالفتوح آدرس داده است [در واقع مى خواسته اصطلاح نامه گزارشى مثل قاموس قرآن ، مفردات راغب عرضه كند] . اين كتاب بسيار مشگل گشا است و به نام نثر طوبى فى لغات القرآن چاپ شده است. البته ايشان موفق نشدند كه آن را به آخر برسانند و فقط تا حرف «سين» تنظيم شده است . و ملحق به جلد 12 ابوالفتوح است . كس ديگر ، اصطلاحات بعد از «سين» را تكميل كرد و مستقل چاپ كرد . البته معلوم نيست كدام قسمت از آقاى شعرانى و كدام از آن شخص است . آن شخص ديگر ، كتابى به نام لغات القرآن داشته، و قسمتى از كتاب او را براى تكميل حرف سين به بعد به نثر طوبى ضميمه كردند . اين چاپ جداگانه بعد از درگذشت آقاى شعرانى انجام شد . چاپ اول را مطمئن هستيم كه همه مطالبش از خود آقاى شعرانى است زيرا در زمان خودش چاپ شد. ^۱
قابل توجه پژوهشگران اينكه، مقاله بلند محمد قزوينى كه با عنوان خاتمة الطّبع در آخر جلد پنجم چاپ تقوى آمده بود، در آخر جلد دوازدهم چاپ شعرانى هم درج شده است.
در سالهاى اخير نياز به تصحيح مجدّد تفسير ابوالفتوح و عرضه آن در چارچوب فرهنگ اين دوره احساس شد . بنياد پژوهشهاى اسلامى وابسته به آستان قدس رضوى با برنامه ريزى توانست تصحيح بهترى ارائه كند . اين چاپ كه توسّط آقايان محمدجعفر ياحقى و محمدمهدى ناصح از استادان ادبيات دانشگاه فردوسى انجام يافت، به چاپ ياحقى ـ ناصح يا چاپ چهارم مشهور است .
اين آخرين چاپ در 20 جلد است و با فهارس دقيق و علمى همراه است. كار آن مطابق گزارشى از سال 1360ش آغاز شد و در سال 1376 به پايان رسيد.
در اين هفده سال بيشتر از ده هزار صفحه مجلّدات بيستگانه تفسير بر اساس

روى نسخه اى واحد انجام يافته و نسخه بدلهاى متنوّع در اختيار مصحّحان نبوده است . احمدى بيرجندى در مقدمه خود بر روض الجنان همين نكته را يادآور شده و نوشته است : چاپ قبلى از روى نسخه معتبرى صورت نگرفته و بيشتر ذوقى و استحسانى بوده است. البته در بين چاپهاى قبل، چاپ شعرانى متكى بر نسخه يا نسخه هاى يكسان بوده و بر بقيه چاپها رجحان دارد. ^۱
چاپ شعرانى يك بار با تصحيح و بازنگرى على اكبر غفّارى با اين مشخّصات چاپ شد :
تفسير روح الجنان و روح الجنان ، تهران ، اسلاميه ، 1382ـ1385ق/ 1356ش ، 12جلد.
در يك گزارش هست كه يك بار هم با حواشى آقايان عبداللّه جوادى آملى و حسن حسن زاده آملى و تصحيح آنان توسط انتشارات اسلاميه تهران منتشر شده است . شايد اين، همان چاپ غفارى باشد. ^۲
آقاى استادى با مقايسه اين چاپها مى نويسد :
چاپ اسلاميه از جهتى بهتر است چون پاورقى هاى ارزنده اى دارد . و چاپ مشهد (ياحقى و ناصح) هم از جهتى بهتر است چون نسخه هاى متعدّدى داشته اند و دقيقا تصحيح كرده اند. اما مرحوم شعرانى دو سه نسخه بيشتر در دست نداشته است. ^۳
همو درباره كارهاى قرآن پژوهى شعرانى مى نويسد :
مرحوم آقاى شعرانى سه دوره تفسير تصحيح كرده: تفسير مجمع البيان ، تفسير ابوالفتوح رازى ، تفسير منهج الصادقين . در بخشى از اين كار ، آقاى حسن زاده آملى در خدمتشان بودند و با هم كار مى كردند.
آقاى شعرانى در كار سومش به اين فكر افتاده است كه در طول مطالعه و