127
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

به هرحال، اين دو كتاب ابن شهرآشوب اولين گزارشها درباره ابوالفتوح را نقل كرده اند. نزديكى معنوى و فكرى ابن شهرآشوب با ابوالفتوح ، معاصرت و قرب زمانى آن دو و مشاهده مستقيم حوادث توسط ابن شهرآشوب موجب شده كه گزارشهاى ابن شهرآشوب از اعتبار بالايى برخوردار باشد و على رغم كم بودن حجم گزارشها، كيفيت بالا و مقبوليت تام داشته باشد .

عبدالجليل قزوينى ، عبدالجليل بن ابوالحسين (504ـ585 ق)

نقض معروف به بعض مثالب النواصب فى نقض بعض فضائح الروافض. تحقيق محدث ارموى. تهران ، انجمن انتشارات آثار ملى، مقدمه ، ج1، ص51. ج 2 ، ص20 و 21، 41، 221، 262، 280، 281، 300، 525ـ526 ، 1342ـ1346 .
عبدالجليل قزوينى با ابوالفتوح معاصر بوده و در كتاب النقص كه در نقد و ردّ اهل سنت نوشته است ، ديدگاههاى شيعى ابوالفتوح را توضيح مى دهد.
گويا آثار ابوالفتوح در آن دوره مقبوليت ويژه پيدا كرده بود ؛ زيرا رازى قزوينى درباره آنها مى نويسد : ائمه و علماى همه طوايف طالب و راغب اين آثارند . نظريات ابوالفتوح در مورد امامت و مسائل پيرامون آن در اين اثر منعكس شده است . صفحاتى كه رازى به ابوالفتوح پرداخته، در مأخذشناسى آمده است .
يكى از پژوهشگران بزرگ معاصر به نام جلال الدين حسينى ارموى معروف به محدّث تعليقاتى بر نقض نوشته و منتشر كرده است (تهران ، 1358) . هدف او توضيح يا نقد برخى از نكات بوده است . بسيارى از اين تعليقات مربوط به ابوالفتوح است. از اين رو منبع سودمندى براى كسانى است كه مى خواهند ديدگاههاى شيعى و كلامى ابوالفتوح را بدانند .
برخى پژوهشگران بر عبدالجليل در مورد گزارش حجم تفسير ابوالفتوح خرده گرفته و نوشته اند:
شيخ عبدالجليل رازى در بعضى از مصنّفات خود ذكر شيخ ابوالفتوح نموده و گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى مصنف بيست مجلّد است از تفسير قرآن و در موضعى ديگر گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى بيست مجلد تفسير قرآن تفسير


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
126

و عذوبة التقرير و دقة النظر ، يقول العلامة النورى فى خاتمة مستدرك الوسائل (ج3، ص488) إنه لم يتحقق تاريخ وفاته إلاّ أن قبره الشريف فى صحن السيد حمزة بن موسى بن جعفر(ع) فى مزار السيدعبدالعظيم الحسنى رحمه اللّه ـ خارج بلدة طهران من ايران . ۱
ابن شهرآشوب در جاى ديگر نكاتى درباره عموى ابوالفتوح ، عبدالرحمن بن احمد دارد. ۲ نيز در جايى به تلمّذ خودش نزد ابوالفتوح براى كتاب روض الجنان اشاره مى كند. ۳
چاپ ديگر اين كتاب داراى اين مشخّصات كتابشناختى است : معالم العلماء، تهران، نشر قزوين، 1353 و برخى اطلاعات درباره ابوالفتوح در صفحات 127 و 128 اين چاپ درج شده است.
المناقب، به كوشش دانش آشتيانى، قم، مطبعة العلمية، ج1، ص11، ـ13؛ ج4، ص445.
مناقب كتاب مهم ديگرى است كه اطلاعات موجود در آن به همان دليل معاصرت و تلمّذ ابن شهرآشوب همچون مطالب معالم العلماء اهميت فراوان دارد ؛ زيرا اطلاعات اين كتاب هر چند اندك ، ولى راهگشا و مفيد است . در جايى اشاره مى كند كه ابوالفتوح محضر ابوعلى فرزند شيخ طوسى (زنده در 511 ق) را احتمالاً در نجف اشرف درك كرده است. ۴
نيز به شيخ ديگر ابوالفتوح يعنى شيخ مفيد عبدالجبار بن عبداللّه بن على مقرى رازى اشاره مى كند. ۵ همچنين از اجازه نامه روايت تفسير روض الجنان كه ابوالفتوح به ابن شهرآشوب اجازه داده است، ياد كرده است. ۶

1.همان ، ص۱۵ .

2.همان ، ص۱۱۶ .

3.همان ، ص۱۴۱ .

4.المناقب ، ج ۱ ، ص۱۱ـ۱۲ ؛ نيز نك : دايرة المعارف بزرگ اسلامى، ج ۶ ، ص۱۱۱ .

5.همان ، ج ۱، ص۱۲ .

6.المناقب ، ج ۴ ، ص۴۴۵ .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67886
صفحه از 293
پرینت  ارسال به