اسناد مجلس شوراى اسلامى ، 1377.
صفحات 110 تا 111 اين چاپ درباره وطن ابوالفتوح يعنى رى مى باشد كه چنين است :
رَى (به فتح راء) : شهرى است مشهور به عراج عجم ، آن را «شيخ البلاد» خوانند و نسبت به آن رازى باشد برخلاف قياس . و حمداللّه مستوفى گفته كه نخست شيث آن را بنا نهاد و به عهد چنگيز خان خراب شد و شاه طهماسب به عهد خويش طهران را كه قريه اى از آن بود آباد ساخت و اكنون شهرى معمور است. ^۱
مهمترين مطلبى كه در نسخه خطى شاهد صادق آمده ، تاريخ وفات ابوالفتوح است كه نوشته است : «540 ابوالفتوح خزاعى درگذشت». ^۲
اين مطلب با ديگر يافته ها متناقض است . از اين رو در مقدمه روض الجنان چاپ ياحقى ـ ناصح اينگونه نوشته اند:
حاصل مطلب از اين قرار است كه، ميرزا محمدصادق بن محمدصالح آزادانى اصفهانى در كتاب شاهد صادق ، در فصل هفتاد و نهم از باب سوم ضمن ذكر سال وفات بزرگان اسلام از سال اول تا سال 1042هجرى، ذيل سال پانصد و چهلم گفته است «540 ابوالفتوح خزاعى درگذشت».
مرحوم محدّث اين تاريخ را با تاريخ سه اجازه كه از ابوالفتوح به دست آورده ، متناقض يافته است:
نخستين اجازه را بر پشت صحيفه اول از نسخه اى از تفسير ابوالفتوح در ماه صفر 980 به خط احمد بن شكراللّه نوشته است :
اين اجازه را ابوالفتوح در اواخر ماه ذى قعده 547 نوشته كه ظاهرا پس از پايان تأليف كتاب بوده است . مسلّم است كه اين اجازه بر پشت نسخه اى نوشته شده كه در زمان خود او نوشته شده و بايد از نسخه هاى اصيل و آغازين تفسير بوده باشد . سپس

النيسابورى الاصل الرازى الشيعى من علماء الامامية توفى فى حدود سنة 535 و قيل سنة 560. صنف تبصرة الانام فى الملل و النحل، الرسالة الحسنية الفارسية، روح الاحباب و روح الالباب فى شرح الشهاب، روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن، فارسى فى عشرين مجلدا. ^۱
اسماعيل پاشا درباره روح الاحباب نيز نوشته است: روح الاحباب و روح الالباب فى شرح الشهاب لابى الفتوح جمال الدين حسين بن على الخزاعى الرازى شيعى. ^۲
حاجى خليفه ذيل شهاب الاخبار ، اطلاعات زيرا آورده است .
كتاب شهاب الاخبار من الاحاديث النبوية للقاضى ابى عبداللّه محمد بن سلامة بن جعفر بن على بن حكمون القضاعى الشافعى المتوفى سنة 454ق. اوله الحمد للّه القادر الفرد الحكيم الخ . قال جمعت فى كتابى هذا مما سمعته من حديث رسول اللّه صلى الله عليه و آله الف كلمة من الحكمة فى الوصايا والآداب والمواعظ والامثال و جعلتها مسرودة يتلو بعضها بعضا محذوفة الاسانيد مبوبة ابوابا على حسب تقارب الالفاظ ثمّ زدت مائتى كلمة و ختمت الكتاب بأدعية مروية عن رسول اللّه عليه الصلاة والسلام و افردت الاسانيد جميعها كتابا يرجع فى معرفتها إليه. ^۳
با اينكه حاجى خليفه از چندين شرح و حاشيه نام مى برد ، حتما از شرح ابوالفتوح خبر نداشته كه معرفى نكرده است . البته يك احتمال ضعيف هم هست كه او به دليل تعصبهاى سنى گرايانه نخواسته يك كار زيباى شيعى را معرفى كند .

آزادانى اصفهانى ، محمدصادق بن محمد (متولد 1018ق)

شاهد صادق . خطى. موجود در كتابخانه دايرة المعارف بزرگ اسلامى .
بخشى از آن را آقاى محدث با مشخّصات زير چاپ كرده است :
خاتمه شاهد صادق ، به كوشش ميرهاشم محدث ، تهران ، كتابخانه موزه و مركز