اين عدد ، نوعى جابه جايى رخ داده و به احتمال نزديك به يقين تاريخ وفات ابوالفتوح در آن مأخذ «554» بوده است ، امّا ناقل به اشتباه عدد چهار را كه در مرتبه يكان بوده در مرتبه دهگان ديده و در اثر عدم تشخيص و بدخطى، عدد پنج آن را صفر خوانده و در مرتبه يكان ديده است ، بنابراين عدد «554» سال وفات ابوالفتوح ، «540» خوانده شده است.
اگر اين استحسان دلپذير را به عنوان حلّ اين تناقض بپذيريم ـ كه ظاهرا دليلى براى نپذيرفتنش در دست نيست ـ هيچ گونه ابهام و اشكال ديگرى باقى نمى ماند ، در اين صورت مى توانيم با اطمينانى نزديك به يقين اعلام كنيم كه شيخ ابوالفتوح رازى مؤلّف تفسير گرانقدر روض الجنان و روح الجنان به سال 554 هجرى درگذشته است. ^۱
محدث ارموى پس از بررسى اجازات ابوالفتوح مى نويسد : پس به گواهى اين اجازات ، بعد از پانصد و چهل زنده بوده است و از طرفى هم مى بينيم كه وى در زمان تأليف كتاب نقض (556ـ559) مرده بوده است زيرا چنانكه گذشت شيخ عبدالجليل در آن كتاب در چند موضع نام او را مقرون به ترحّم ساخته و بعد از ذكر نام او «رحمه اللّه » گفته است پس وفات وى محدود بمابين پانصد و پنجاه و پانصد و پنجاه و نه مى باشد و اين تحديد معارضى ندارد مگر قول صاحب شاهد صادق كه گفته «ابوالفتوح خزاعى در 540 درگذشت» پس بايد براى حلّ اين مشكل و رفع اين ابهام فكرى كرد.
آنچه در حلّ اين مشكل و رفع اين ابهام به نظر نگارنده مى رسد آنست كه صاحب شاهد صادق اين تاريخ وفات را به صورت رقمى ديده يعنى در جائى كه مأخذ كتاب شاهد صادق بوده و صاحب اين كتاب تاريخ مورد بحث را از آنجا گرفته است عبارت به تمام حروف ملفوظ بها درج نشده بوده بلكه به طريق عددنگارى رسم شده بوده و اين صورت «540» را داشته است و نظر به آنكه بعضى نويسندگان گاهى اعداد را نيز مانند حروف و كلمات مندمج و درهم مى نويسند بطورى كه تشخيص مقدّم و مؤخّر واول و دوم آن مشكل مى شود و به كمك قرينه معيّن و معلوم مى گردد و در صورت فقد قرينه خواننده كه به نظر خود يكى را مقدّم مى دارد گاهى اصابه مى كند و

همان يادداشت بر پشت نسخه مورّخ 980 يا نسخه دومى كه اين نسخه از روى آن استنساخ گرديده نقل شده است.
از روى اين قرينه مى توان يقين داشت كه تفسير ابوالفتوح در 547 يا سالى چند پيش از آن به پايان رسيده و خود او نيز در اين سال در قيد حيات بوده است.
اجازه ديگر بر پشت برگ اول نسخه اى از رجال نجاشى، متعلّق به كتابخانه آقاى فخر الدين نصيرى امينى به شماره 121 ثبت شده كه نسخه اى است با تاريخ كتابت 982 به خط شخصى به نام حسن بن غالب البراقى . نصّ آن اجازه به نقل از مقدمه جلد اول تفسير گازر است ، كه بنابراين سند، ابوالفتوح در ربيع الأوّل سال 551 زنده بوده است.
اجازه ديگر را صاحب رياض العلماء ، در حين ترجمه حال ابوالفتوح به اين عبارت نقل كرده است : در اين جازه با سال 552 امضاء شده است.
به گواهى اين هر سه سند كه مؤيّد يكديگر نيز هست ، ابوالفتوح قطعا پس از 540 و دست كم تا سال 552 زنده بوده است . از طرفى وى در زمان تأليف كتاب نقض (556ـ559) در قيد حيات نبوده است زيرا شيخ عبدالجليل قزوينى صاحب نقض در چند موضع نام او را همراه ترحّم «رحمه اللّه » آورده است . پس وفات وى محدود مى ماند ميان سالهاى 552 تا 559 ؛ و تنها قول صاحب شاهد صادق با اين تاريخ متعارض مى نمايد.
مرحوم محدّث ارموى هوشمندانه تناقض را به اين صورت حل كرده است كه صاحب شاهد صادق اين تاريخ را به صورت رقومى ديده ، يعنى در جايى كه مأخذ كتاب مذكور بوده ، عبارت نه به طريق حرفى بلكه به شيوه عددنگارى بوده و ظاهرا «540» خوانده مى شده است و نظر به آن كه برخى نويسندگان اعداد را نيز همانند حروف و كلمات مندمج و در هم فرو ريخته مى نويسند ، چنان كه تشخيص عدد مقدّم و مؤخّر دشوار مى شود و با كمك قرينه معلوم مى گردد ، و در صورت نبودنِ قرينه ، خواننده كه به نظر خود يكى را مقدّم مى دارد ، گاهى درست مى خواند و گاهى هم به اشتباه مى افتد ، در اين جا نيز مى توان پنداشت كه در اثر تقديم و تأخر در دو رقم اول