159
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

نگارى كوتاه يا كوتاه نگارى در تراجم است . در مقابل، افندى به بلندنويسى عادت دارد و با استفاده از روش تطبيقى و تاريخى ، به تحليل ابعاد زندگانى و آثار دانشمندان از جمله ابوالفتوح پرداخته است. ۱
تذكرة المعتبرين فى علماء المتأخرين هذا شرح منهج المقال استرآبادى. ص458ـ460، 473، 515.
اين كتاب بسط، تحرير و شرح منهج المقال از ميرزا محمد استرآبادى است كه در نيمه دوم سده يازدهم آن را تأليف كرد. حر عاملى در صفحات فوق به ابوالفتوح پرداخته است.

مجلسى، محمد باقر (1037ـ1111ق)

بحار الانوار : الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار . بيروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق/ 1983م. ج1، ص6، 22ـ24، 26، 42. ج3، ص35، 47 . ج 106 ، ص47 .
كتاب بحار الانوار به عنوان دايره المعارف شيعه اثنى عشرى ، شامل اطلاعات مختلف و متنوّع درباره ابوالفتوح است . البته اين اطلاعات از ديگر منابع گردآورى شده است. صفحاتى كه درباره ابوالفتوح نكته اى داشت، جستجو شده و مجموعه آنها در اين مأخذشناسى آمده است.
متن فهرست شيخ منتجب الدين درباره ابوالفتوح در اول مجلد بيست و پنجم بحار الانوار مرحوم مجلسى بتمامه مندرج است. ۲
همچنين مرحوم مجلسى به نقل صاحب روضات از او و نيز خود صاحب روضات هر دو در نسبت تفسيرى عربى به صاحب ترجمه به كلّى تأمل دارند و احتمال اشتباه مؤلّف را به غيرِ او مى دهند. ۳

1.اطلاعات درباره ابوالفتوح در امل الآمل در ج ۲ ، صفحات ذيل پراكنده است : ۱۱، ۱۲، ۲۲، ۲۳، ۳۳، ۳۴، ۵۲، ۵۴، ۹۹، ۱۱۲، ۱۴۲، ۱۵۲، ۲۲۸، ۳۴۰، ۳۵۶.

2.بحار الانوار ، چاپ قديم ، ج ۲۵ ، ص۵ .

3.روض الجنان ، چاپ ياحقى ، ج ۱ ، ص سى .


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
158

گاهى به خطا مى افتد گاهى تشخيص او موافق با واقع و حقيقت امر مى شود و گاهى مخالف با آن مى باشد پس در اينجا نيز گمان مى كنم كه در اثر تقديم و تأخير در قرائت دو رقم اول اين عدد تصحيف و تحريفى بكار رفته و در نتيجه آن خلاف واقعى پديد آمده است.
توضيح آنكه قويّا محتمل است بلكه با تدبّر در مطالب مندرجه اين مطلب محفوف به قرائن جليّه و امارات روشنى مى گردد كه مى توان گفت كه : به ظنّ قوى يعنى ظنّ متاخم به علم ضابط تاريخ وفات ابوالفتوح چنين نوشته بوده «554» ليكن ناقل از روى آن كه دست دوم بوده در نتيجه اندماج ارقام اينصورت تاريخ اشتباه كرده چهار را كه در مرتبه آحاد بوده به مرتبه عشرات آورده و پنج را در اثر عدم تشخيص و عدم تمكّن از قرائت آن صفر تصوّر كرده و به مرتبه آحاد برده است در نتيجه اين عدد «554» يعنى پانصد و پنجاه و چهار كه تاريخ واقعى وفات ابوالفتوح بوده به اين صورت 540 افتاده يعنى پانصد و چهل شده است و چهارده سال مابه التّفاوت پيدا كرده است. ۱

حر عاملى ، محمد بن حسن ۲ (1033ـ1104ق)

امل الآمل. به كوشش احمد حسينى. قم، دارالكتاب الاسلامى، 1362.
حر عاملى و افندى هر دو در سده دوازدهم قمرى مى زيستند و منابع مطالعاتى آنها هم مشابه بوده است، ولى نوشته افندى درباره ابوالفتوح، حدود هفت صفحه پُر است ؛ در حالى كه نوشته حر عاملى درباره ابوالفتوح چند سطر زير است :
عالم واعظ مفسر دين ، له تصانيف منها : التفسير المسمى روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن عشرين مجلدا ، و روح الاحباب و روح الالباب فى شرح الشهاب ، قرأتهما عليه ـ قاله منتجب الدين. وقد ذكر ابن شهرآشوب كما يأتى فى الكنى.
نوشته حر عاملى نسبت به افندى كه معاصر يكديگر بوده اند، نوعى زندگينامه

1.تفسير گازر، مقدمه محدث ارموى ، ص لب ـ لج .

2.نام ديگر او عاملى المشغرى است.

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67792
صفحه از 293
پرینت  ارسال به