موسومه به حُسنيه كه بسيار عالمه و فاضله و صاحب جمال بوده و در حضور خليفه مزبور با جمعى از علماء عامه در باب حقانيّت مذهب شيعه مباحثه نموده و همه را مغلوب نموده ، تأليف شده است . و سوم تبصرة العوام معروف در ملل و نحل ، و سپس خود صاحب روضات گويد به غير كتاب اخير يعنى تبصرة العوام نسبت آن دو كتاب اول يعنى رساله يوحنا و رساله حسنيّه به ابوالفتوح رازى هيچ مستبعد نيست. ^۱

واعظ تهرانى ، ملاباقر (درگذشت 1313ق)

جنة النعيم فى احوال عبدالعظيم ، تهران ، تأليف در 1296ق ، ص513ـ514.
نويسنده در 1296ق از تأليف اين كتاب فارغ شده است و در زمره اولين و مهمترين آثار درباره عبدالعظيم و اماكن و مقابر وابسته به آستان عبدالعظيم، از جمله مقبره ابوالفتوح است.
مرحوم حاجى ملاباقر واعظ تهرانى در اين كتاب ذكرى از ابوالفتوح نموده و در ضمن تعداد علما و مشاهيرى كه در اطراف آستانه حضرت عبدالعظيم مدفون اند، از جمله ابوالفتوح را شمرده و پس از بيان زندگينامه مختصرى از او كه عينا منقول از حديقة الشيعة و مجالس المؤمنين است ، گويد : «مزار وى در صحن امامزاده حمزه در زمان دخول در طرف دست راست جلو حجره اول است و الواحى از كاشى كه زرد مى نمايد بر آن نصب شده است كه اسم شريف آن مرحوم (بر آن) مكتوب است و برحسب وصيّت خواسته است در جوار حضرت عبدالعظيم و مقدمه مزار امامزاده حمزه مدفون شده باشد .»
سيدمحمدكاظم طباطبائى در مقدمه چاپ اول (ص4ـ5) پس از نقل عبارت مزبور از جنة النعيم توضيح ذيل را بر آن افزوده، گويد : «گويا آن تفصيلى كه آن محدث جليل [يعنى مرحوم حاجى ملاباقر واعظ مؤلّف جنة النعيم] نگاشته در چند سال قبل بوده اكنون كه سنه 1319 [است] فى الجمله تغيير يافته و بالفعل دو پارچه سنگ مرمر غير محكوك در سر مقبره صاحب اين تفسير كبير نصب شده و از ميامن دولت

احاديث اهل ايمان بحساب مى آيد و به عاليترين مرتبه اصالت و نجابت كه كمتر اتفاق مى افتد خانواده اى بغير از خانواده عصمت و طهارت حقيقت آن دو را دارا باشند نائل گرديده بوده.
به نظر خوانسارى اين مقام عالى را ابوالفتوح از آنجا بدست آورده كه معظم له از نوادگان بديل بن ورقاء خزاعى است كه صحابى جليل القدر مشهور بوده و از نياكان اوست و بطورى كه از مجالس المؤمنين بدست مى آيد بنى خزاعه از شيعيان آل محمد و دوستان برگزيده و قديمى آنان بوده اند. ^۱
خوانسارى فصل جامعى راجع به شرح احوال ابوالفتوح رازى نوشته است. راجع به منابع او بايد گفت: اغلب مندرجات آن فصل مأخوذ از كتبى است كه هم اكنون در اختيار است . به اين دليل كه منابع خوانسارى در دسترس بوده ، قزوينى از نقل مطالب خوانسارى خوددارى كرده و فقط مضامين آنها را آورده است . قزوينى گفته است : قسمت غالب مطالب خوانسارى توسط طابع جلدين اول و دوم تفسير ، فاضل محقق آقاسيدمحمدكاظم بن محمديوسف بن محمدباقر طباطبائى حسينى در مقدمه جلد اول آمده است ، فقط چيزى كه در نوشتار خوانسارى تازگى دارد و در هيچ يك از مآخذ متقدّم به نظر نرسيد اين است كه نقلاً از رياض العلماء ميرزا عبداللّه اصفهانى سه كتاب ديگر غير تفسير حاضر و غير شرح شهاب الاخبار به ابوالفتوح رازى نسبت داده شده است از قرار ذيل :
يكى رساله يوحنا به فارسى در ابطال مذهب اهل سنت از زبان يكى از نصارى موسوم به يوحنا ، ديگر رساله حسنيه كه از زبان يكى از كنيزكان عهد هارون الرشيد