مقدمه

ايران در دوره اسلامى در عرصه دانش هاى گوناگون ترقّى و توسعه فراوان يافت و دانشمندانى بزرگ ظهور پيدا كردند كه زندگى شخصى و حيات اجتماعى و آثار علمى و خدمات فرهنگى آنان اعجاب برانگيز و شعف زا و شورانگيز است. هركدام از دانشمندان مسلمان ايرانى را كه در نظر آوريد، ابداعات و خلاّقيتهايى داشته كه تا ابد، مايه افتخار و مباهات مسلمانان ايرانى است. يكى از اينان ابوالفتوح رازى است كه اين در مجموعه اطلاعات آثار وى ، آثار درباره او، وابستگان، معاصران، همچنين اطلاعات منابع درباره عصر و زيستگاه او گرد آمده است .
ابوالفتوح را در يك سطر مى توان اينگونه تعريف كرد : سلسله جنبان دين پژوهى در حوزه ادبيات و فرهنگ فارسى و در مرزهاى شيعه اثنى عشرى . او آغازگر جريان تفسيرنگارى فارسى در عرصه شيعه بود و تشيّع مردم ايران در اين روزگار مرهون زحمات او است . در آن روزگار كه عربيت با خلافت سنّى ممزوج شده بود ، با تلاشهاى امثال ابوالفتوح تشيّع با ايرانيت هماهنگ شد . اگر فردوسى را پدر ادبيات فارسى در دوره اسلامى دانسته اند، بايد ابوالفتوح را پدر فرهنگ شيعى ايرانيان دانست ؛ زيرا از رهگذر فعّاليتهاى او بود كه مايه هاى شيرين و دلنشين زبان فارسى در خدمت آموزههاى شيعه درآمد .