185
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

سنه (588 ق) وفات يافت ، قبر ابوالفتوح در شهر رى در صحن امام زاده حمزه فرزند موسى بن جعفر در جوار حضرت عبدالعظيم حسنى(ع) است.
ابوالفتوح رازى از شيخ ابوعلى طوسى و شيخ ابوالوفاء عبدالجبار رازى از شيخ طوسى و از والد خود از پدرش از شيخ و سيد(رض) و غيرهم از استادهاى خود روايت نقل مى كند.
مباحث درباره ابوالفتوح در اصل اين كتاب آمده است . مشخّصات و آدرس آن اينگونه است :
الكنى و الألقاب. صيدا ، مطبعة العرفان ، بى تا ، ص130 . نجف، مطبعة حيدرية، 1969م. ج1، ص135. ص33، چاپ 1349.
هدية الاحباب. تهران ، چاپ سنگى ، ص33 . تهران، نشر امير كبير، ص39ـ40.
اثر مهم ديگر شيخ عباس قمى، هدية الاحباب است كه مجموعه اى از زندگينامه هاى دانشمندان شيعى است.
بخشى از اين اثر درباره ابوالفتوح است. از نظر اطلاعات زندگينامه اى تفاوت چندانى با الكنى والالقاب ندارد و اكثر جملات آن دو مشابه است . شيخ عباس قمى يك مطلب را در چند كتابش عينا تكرار كرده است، بدون اينكه چيزى بر آن بيفزايد يا نكاتى جديد بياورد . براى اثبات اين شباهت، عين نوشته هدية الاحباب نقل مى شود:
ابوالفتوح رازى حسين بن على بن محمد بن احمد الخزاعى الشيخ الإمام السعيد قدوة المفسّرين ترجمان كلام اللّه المجيد صاحب روض الجنان فى تفسير القرآن الّذى هو حاز لكل ما تشتهيه الانفس و تلذ الاعين ينتفع منه الفقيه والمفسّر والمورّخ والواعظ و غيرهم و كان رحمه اللّه من اجلّ بيوتات العلم و ينتهى نسبه الشريف إلى عبداللّه بن بديل بن ورقاء الخزاعى و جده محمد بن احمد و جدّ جدّه احمد و عم والده عبدالرحمن المشهور بالمفيد الثانى و ابنه محمد بن الحسين و ابن اخته احمد بن محمد كلهم علماء فضلاء .
ولا اعلم تاريخ وفاته إلاّ انّه من مشايخ ابن شهرآشوب المتوفى سنة 588 ق و قبره رحمه اللّه بالرى فى صحن حمزة بن موسى(ع) فى جوار عبدالعظيم الحسنى(ره).


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
184

بررسيهايى درباره خود ابوالفتوح هم آمده است. ۱ ولى گزارشها و نوشته هاى اينچنينى كه ضمن گزارش نسخه و توصيف دستنوشته عرضه مى شود، معمولاً بخشى درباره صاحب نسخه و پديد آورنده آن عميق و جامع نيست، ولى غالبا به دليل اينكه توسط افراد محقق نوشته شده، شامل اطلاعاتى كارگشا است. اين ويژگى در مورد اين فهرستها هم واقعيت دارد.

قمى، شيخ عباس (1254ـ1319/ 1294ـ1359ق)

مشاهير دانشمندان اسلام : ترجمه الكنى و الالقاب. ترجمه محمد جواد نجفى. تهران، كتابفروشى اسلاميه، 1350. ج1، ص240ـ241.
شيخ عباس قمى از تراجم نگاران شيعه درباره ابوالفتوح رازى نكات بديع و تعبيرهاى جذابى دارد كه به دليل اهميت نوشته هاى او ، عينا نقل مى شود :
نام و نسب او حسين بن على بن محمد بن احمد خزاعى و لقب او جمال الدين بود . وى بزرگ ، امام باسعادت و پيشواى مفسرين ، ترجمان كلام اللّه مجيد و صاحب روض الجنان در تفسير قرآن است ، همان تفسيرى كه حاوى هر چيزى است كه جانها به آن اشتهاء دارند و چشم ها از آن لذت مى برند و فقيه ، مفسر ، مورخ، واعظ و غيرهم از آن برخوردار مى شوند.
خداى اين مرد را رحمت كند كه از جليل ترين خاندان هاى علم به شمار مى رفت . حسب و نسبش چنانكه در تفسير خود تصريح كرده به نافع بن بديل بن ورقاء خزاعى منتهى مى شود.
جد وى كه محمد بن احمد باشد ، عموى پدرش عبدالرحمان كه به مفيد ثانى مشهور بود ، پسرش كه محمد بن حسين بود و پسرخواهرش كه احمد بن محمد بود همگى از علماء و فضلاء محسوب مى شدند . اين مرد معدن و اصل و ريشه علم بود .
تاريخ وفات او را نمى دانم جز اينكه وى از استادهاى ابن شهرآشوب بود كه در

1.براى نمونه نك : فهرست نسخه هاى مجلس ، ص۴۱۷ .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67776
صفحه از 293
پرینت  ارسال به