191
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

در سال 445ق چنانكه ابن حجر در لسان الميزان گفته، صحيح نيست و اعتراض مرحوم قزوينى بر علما وارد نمى باشد.
باز مرحوم قزوينى در ذيل صفحه 619 بر صاحب روضات الجنات اعتراض نموده و او را تخطئه كرده است. در اين عبارت كه درباره مفيد نيشابورى گويد (يروى بالاسناد عن مشايخ ابيه الثلاثة المتقدمين) و گويد بالاسناد را صاحب روضات بى سبب باجتهاد خود افزوده است و مفيد نيشابورى بلاواسطه از مشايخ پدر خويش روايت كرد چون شيخ منتجب الدين گويد مفيد نيشابورى بر سيد مرتضى و برادرش سيد رضى و شيخ ابى جعفر طوسى قرائت كرد . و ما در اين باب همان گوئيم كه درباره اعتراض او بر صاحب مستدرك گفتيم چون وفات مفيد نيشابورى در سال 445 ق صحيح نيست و بقرائنى كه پيش از اين گفتيم بعيد است مفيد نيشابورى هم سيد رضى متوفى به سال 406 ق را درك كرده و هم شاگردانى مانند عمر بن ابراهيم زيدى متولد به سال 442 ق و متوفى به سال 539 ق داشته باشد و اگر نگوئيم شيخ منتجب الدين در اينجا عبدالرحمن را به پدرش ابوبكر احمد كه از شاگردان سيد مرتضى و سيد رضى است اشتباه كرد ، چون بسيار بعيد است چنين اشتباه به وى نسبت دهيم ، لابد بايد بگوئيم قرائت او بر شيخ و سيدين رحمهم اللّه باسناد بود چنانكه در روضات گويد و شايد شيخ منتجب الدين بوضوح آن اعتماد كرد.
به هرحال، اعتراض مرحوم قزوينى بر صاحب روضات صحيح نيست و بهترين محمل براى توجيه كلام فهرست همان است كه روضات گفت و بسيار تكلف خواهد بود اگر بگوييم مفيد نيشابورى در حدود سال 390ق متولد شد و در حدود سنّ بلوغ خود سيد رضى را در اواخر عمر وى در سال 405ق ملاقات كرد، پس از آن عمر طولانى بيش از نود سال يافت و در حدود سال 480ق كه اواخر عمر او بود، سيدين مرتضى و مجتبى ابنا الداعى و شيخ ابوالفتوح رازى كه آن وقت طفلى نو رسيده بودند، او را ديدند و اجازه گرفتند و شيخ منتجب الدين ايشان را در حدود 525 ق مثلاً ملاقات كرد و بدين تكلف روايت بلاواسطه مفيد نيشابورى را از سيد رضى توجيه كنيم. اما صاحب روضات نخواست به اين تكلفات ملتزم شود و روايت او را


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
190

چاپ ابوالحسن شعرانى در پايان آخرين جلد (جلد دوازدهم) درج شد. نيز در چاپ ياحقى ـ ناصح در ابتداى جلد اول و در چاپ كتابخانه مرعشى در ابتداى جلد اول آمده است.
قزوينى در ذيل ص619 گويد: روايت شيخ ابوالفتوح مؤلّف كتاب از مفيد نيشابورى ابومحمد عبدالرحمن كه عم والد اوست صحيح نيست چون مؤلّف او را درك نكرده و حاجى ميرزا حسين نورى در مستدرك اشتباه كرده و مفيد را از مشايخ مؤلّف شمرده است باعتماد نسخه فهرست شيخ منتجب الدين كه در ضمن نام مفيد گويد اخبرنا بكتبه جماعة منهم السيدان المرتضى والمجتبى ابنا الداعى الحسنى و ابن اخيه الشيخ الإمام ابوالفتوح الخزاعى عنه رحمهم اللّه تعالى و مرحوم قزوينى گويد كلمه عنه پس از كلمه خزاعى زائد و غلط است و در نسخه چاپى فهرست يعنى آنكه در بحار آورده كلمه عنه موجود نيست اما در كتاب امل الآمل سهوا ناسخ زياد كرده.
اعتماد مرحوم قزوينى در تخطئه صاحب مستدرك بر قول ابن حجر است كه تاريخ وفات مفيد نيشابورى را در سال 445ق نوشته است و اين تاريخ پيش از تولد شيخ ابوالفتوح رازى است و ما پيش از اين گفتيم كه تاريخ وفات مفيد كه ابن حجر آورده، صحيح نيست و قراينى بر عدم صحت آن آورديم و باز در اينجا گوييم شيخ منتجب الدين درباره سيدمرتضى و مجتبى ابنا الداعى گويد من ايشان را ديدم و بر آنها قرائت كردم و آنها همه مرويات عبدالرحمن مفيد نيشابورى را براى من روايت كردند و اين دو سيد شريف مرتضى و مجتبى معاصر و هم طبقه شيخ ابوالفتوح رازى بودند و شيخ منتجب الدين گويد آنها مفيد نيشابورى را ديدند و كتب او را براى من روايت كردند. پس شيخ ابوالفتوح نيز بايد او را ديده باشد و چون شيخ منتجب الدين در مائه ششم مى زيست، سيدين را هم در مائه ششم ملاقات كرد و بر آنها قرائت نمود، مثلاً در حدود 530 ق و اگر وفات مفيد نيشابورى در 445ق صحيح باشد، بايد سيدين قبل از اين تاريخ او را ملاقات كرده باشند و خودشان هم در سلك رجال بوده و عمرى بيش از صدسال يافته باشند. پس با ضميمه قراين ديگر بايد گفت وفات مفيد

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67904
صفحه از 293
پرینت  ارسال به