195
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

قزوينى علاوه بر مقدمه بلندى كه بر روض الجنان نوشته، مقدمه اى هم بر اين اثر درباره ابوالفتوح رازى نوشته است .

بهار، محمد تقى مشهور به ملك الشعراء بهار (1265ـ1330/ 1304ـ1369ق)

سبك شناسى يا تاريخ تطور نثر فارسى . تهران، نشر پرستو، 1309، ج2. ص390ـ393.
اين اثر از معدود كتابهايى است كه از نگاه ادبيات فارسى به جايگاه ابوالفتوح و منزلت تفسير ابوالفتوح در فرهنگ ايرانيان پرداخته است . آثار ابوالفتوح داراى ويژگيهاى ادبى است و اين ويژگيهاى نشانگر تبحر و تخصص او در عرصه ادبيات و فرهنگ فارسى است . ساختار تحليل آقاى بهار با ديگران متفاوت است . آغاز نوشته او اينگونه است :
جمال الدين ابوالفتوح الحسين بن على بن محمد بن احمد بن الحسين بن احمد الرازى از علماء تفسير و كلام و اعاظم فضلاى ناقل احاديث و از نويسندگان بزرگ فارسى قرن ششم هجرى است . شيخ ابوالفتوح مؤلفاتى دارد و مهمتر از همه تفسير قرآن موسوم به روض الجنان و روح الجنان است بزبان فارسى كه در پنج مجلّد در طهران بطبع رسيده است. ۱
درباره تاريخ ولادت و وفات صاحب تفسير ابوالفتوح مى نويسد :
تاريخ ولادت و وفات شيخ ابوالفتوح معلوم نيست و آنچه محقق است تأليف اين كتاب در اواسط قرن ششم هجرى يعنى قبل از 510 و بعد از 556 نبوده است. ۲
بهار مهمترين كتاب ابوالفتوح را روض الجنان دانسته و معتقد است اين اثر داراى جايگاه قابل توجه در تاريخ ادبيات فارسى است :
اين كتاب را بايد در عداد كتب علمى اين دوره كه از نثر قديم تقليد مى شده است قرار داد. زيرا در صرف و نحو و لغات و طرز جمله بندى كاملاً به كتب قرن پنجم شباهت دارد و غالب سليقه هاى آن عصر در اين كتاب ديده مى شود. از آوردن فعلهاى

1.سبك شناسى، ص۳۹۱ .

2.همان ، ص۳۹۲ .


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
194

غلامحسين مراقبى درباره نوشته محمد قزوينى اينگونه نوشته است :
شادروان محمد قزوينى در فروردين ماه 1315 خورشيدى با نگاشتن 41 صفحه با عنوان خاتمة الطّبع درباره زندگانى شيخ ابوالفتوح رازى و نگرشى دقيق به تفسير شيخ ، بيشتر گفته ها را درباره اين تفسير بزرگ و مانا بازگفته است . با انگيزه سپاس و ستايش از كار شادروان قزوينى همان پايانه چاپ را بر سرآغاز جلد دوم مى نشانيم تا از چشم قزوينى شيخ ابوالفتوح و تفسير باشكوهش را بشناسانيم . زيرا جلد نخست فزون از هشتصد صفحه است و جلد دوم كمتر از هفتصد ، ناگزير براى گريز از افزايش حجم ، پايانه شادروان قزوينى را بر سرآغاز جلد دوم مى نشانيم. ۱
چاپهايى ۲ كه نوشته محمد قزوينى مشهور به خاتمة الطّبع در آنها آمده است، عبارت اند از:
روض الجنان و روح الجنان، 1313ـ1315، به كوشش سيد نصراللّه تقوى، آخر جلد پنجم.
تفسير روح الجنان و روح الجنان، تهران، اسلاميه، 1356، به كوشش ابوالحسن شعرانى، آخر جلد دوازدهم.
روض الجنان و روح الجنان، به كوشش محمد جعفر ياحقى و محمد مهدى ناصح، مشهد، بنياد پژوهشهاى اسلامى، 1365، مقدمه جلد اول.
روض الجنان و روح الجنان، جلد دوم به كوشش غلامحسين مراقبى، تهران.
تفسير روح الجنان، آخر جلد پنجم: به كوشش مرتضى مدرسى، قم كتابخانه آيت اللّه مرعشى، 1404ق.
كلمات قصار پيغمبر خاتم، شرح فارسى شهاب الاخبار قاضى قضاعى، به كوشش محدث ارموى، مقدمه محمد قزوينى، تهران، 1342.

1.تفسير روض الجنان و روح الجنان ، به كوشش غلامحسين مراقبى ، جلد اول، ص۳ .

2.براى اطلاعات بيشتر درباره اين چاپها به فصل اول همين كتاب، بخش مربوط به چاپهاى تفسير روض الجنان مراجعه شود.

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67813
صفحه از 293
پرینت  ارسال به