205
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

مطاوى اين مجالس پرنور شطرى از روايات و لطائف نكات و اشارات او مسطور است و او را تفسير عربى هست كه در خطبه تفسير فارسى به آن اشارت كرده اما تا غايت به نظر فقير نرسيده است.
شيخ عبدالجليل رازى در بعض مصنفات خود ذكر شيخ ابوالفتوح آورده و گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى مصنف بيست مجلد است از تفسير قرآن و در موضع ديگر گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى بيست مجلد تفسير قرآن از او است كه ائمه و علماى همه طوائف آن را طالب و بدان راغب اند و ظاهرا اكثر آن مجلدات از تفسير عربى او خواهد بود زيرا كه نسخه تفسير فارسى او چهار مجلد است كه هر كدام بمقدار سى هزار بيت باشد و شايد كه هشت مجلد نيز سازند پس باقى آن مجلدات از تفسير عربى او خواهد بود وفقنااللّه لتحصيله و الاستفادة منه بمنه وجوده. از بعض ثقات مسموع شده كه قبر شريفش در اصفهان است.
دهخدا نظر مصحح روض الجنان درباره مقبره ابوالفتوح را متذكر شده و مى نويسد:
سيد محمد كاظم بن محمد يوسف بن محمد باقر طباطبائى كه متصدى طبع اين تفسير در طهران بوده است. بر قسمت اخير سخن قاضى نوراللّه يعنى بودن قبر ابوالفتوح در اصفهان اعتراض كند و گويد: حاجى ملا باقر شهير بطهرانى در كتاب جنة النعيم آورده است كه دوم كسى از علما كه در رى مدفون است شيخ ابوالفتوح صاحب الأصل الاصيل قدوة المفسرين من اهل التنزيل و التأويل حسين بن على بن محمد بن احمد خزاعى رازى است نسب شريف وى منتهى ميشود ببديل بن ورقاء خزاعى و بديل از كبار اصحاب حضرت ولايت مآب است... و مزار وى بصحن حضرت امامزاده حمزه از سوى راست مدخل در پيش حجره اول است و الواحى از كاشى زرد بر آن نصب شده و نام شريف او بر آن مكتوب است. (انتهى). سپس سيد محمد كاظم بن محمد يوسف طباطبائى گويد: ظاهرا تفصيلى كه آن محدث جليل نگاشته در چند سال قبل بوده چه اكنون كه سنه (1319) [است] تغييراتى در آن راه يافته و دو پارچه سنگ مرمر شاه در سر مقبره نصب است.


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
204

محمد بن احمد نيشابورى الأصل معروف به شيخ ابوالفتوح رازى ملقب به جمال الدين. يكى از اعلام علماى تفسير و كلام. جد اعلاى او احمد بن حسين بن احمد خزاعى ساكن رى است كه از نيشابور بدانجا هجرت كرد و پدر پدر او محمد بن احمد بن حسين و عم پدر وى ابو محمد عبدالرحمن بن احمد بن الحسين و فرزند او محمد بن حسين و خواهرزاده اش احمد بن محمد همه از افاضل علما و محدثين روزگار خويش بوده اند.
درباره دانش حديث و روايت شيخ ابوالفتوح مى نويسد كه او از پدر خود على و او از پدر خويش روايت كرده اند. همچنين روايت مى كند از عم خود و او از پدر خويش كه هم جد صاحب عنوان است. و جد او روايت مى كند از پدر خود و از شيخ مفيد عبدالجبار بن على مقرى رازى و نيز از شيخ ابى على بن شيخ طوسى و جميع آنان روايت از شيخ طوسى اعلى اللّه مقامه كنند. و از ابوالفتوح صاحب تفسير شيخ فقيه عبداللّه بن حمزه طوسى و رشيد بن شهرآشوب و منتجب الدين بن بابويه القمى روايت كنند.
دهخدا يك بخش از مقاله خود را به منابع قديم و ديدگاههاى معاصران ابوالفتوح اختصاص داده و ابتدا از ابن شهر آشوب و كتاب معالم العلماء و منتجب الدين و الفهرست بررسى خود را آغاز كرده است. ابن شهر آشوب گويد: شيخ استاد من ابوالفتوح بن على الرازى است. و از تصانيف او روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن فارسى است و سخت نيكو تفسيرى است و تصنيف ديگر او شرح شهاب الاخبار است و شيخ منتجب الدين در الفهرست آورده كه او مردى عالم و واعظ و مفسر است. و پس از ذكر تفسير او گويد او راست: روح الالباب و روح الالباب فى شرح الشهاب و گويد من هر دو كتاب را نزد او قرائت كردم و قاضى ششترى در مجالس نقل كند: از تفسير فارسى او ظاهر ميشود كه معاصر صاحب كشاف بوده و بعض ابيات كشاف باو رسيده اما تفسير كشاف را نديده است و اين تفسير فارسى او در رشاقت تحرير و عذوبت تقرير و دقت نظر بى نظير است. فخرالدين رازى اساس تفسير كبير خود را از آن اقتباس كرده و جهت دفع توهم انتحال، بعض از تشكيكات خود را بر آن افزوده و در

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67912
صفحه از 293
پرینت  ارسال به