223
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

مطالب را در مقدمه تفسير ابوالفتوح آورده است كه به دليل اهميت آن ، قسمتى از آن نقل مى شود:
از تفسير ابوالفتوح ظاهر مى شود كه معاصر صاحب كشاف بوده و بعضى اشعار صاحب كشاف باو رسيده اما كشاف بنظر او نرسيده و اين تفسير فارسى در رشاقت تحرير و عذوبت تقرير و دقت نظر بى نظير است فخر الدين رازى اساس تفسير كبير خود را از آنجا اقتباس نموده و جهت دفع توهم انتحال بعضى از تشكيكات خود را بر آن افزوده. در مطاوى اين مجالس پرنور شطرى از روايات و لطائف نكات اشارات او مسطور است و او را تفسيرى عربى هست كه در خطبه تفسير فارسى به آن اشاره نموده است.
شيخ عبدالجليل رازى در بعضى از مصنفات خود ذكر شيخ ابوالفتوح نموده و گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى مصنف بيست مجلد است از تفسير قرآن و در موضع ديگر گفته كه خواجه امام ابوالفتوح رازى بيست مجلد تفسير قرآن اوست كه ائمه و علماى همه طوائف طالب و راغب اند آن را ، و ظاهرا اكثر آن مجلدات از تفسير عربى او خواهد بود زيرا كه نسخه تفسير فارسى او چهار مجلد است كه هر كدام بقدر هزار بيت باشد و شايد كه هشت مجلد نيز سازند پس باقى آن مجلدات از تفسير عربى او خواهد بود وفقنا اللّه لتحصيله و الاستفادة منه بمنه و جوده . از بعضى ثقات مسموع شده كه قبر شريفش در اصفهان واقع است.
در مقدمه چاپ اول سخن قاضى را نقل كرده و بر دو موضع اعتراض نموده است يكى آنكه بيست جلد همين تفسير فارسى است بنص شيخ منتجب الدين و ابن شهرآشوب ديگر آنكه قبرى كه در اصفهان بنام قبر شيخ ابوالفتوح معروف بود از شيخ عجلى شافعى متوفى به سال 600 است نه از ابوالفتوح مفسر شيعى .
اين بنده كاتب سطور گويد مراد قاضى را از اينكه تفسير فخر رازى مقتبس از تفسير ابوالفتوح است ندانستم چون تفسير فخر رازى هيچگونه شباهت به تفسير ابوالفتوح ندارد و غرض تفسير بيان مفاد قرآن كريم است و تحقيق آنچه فهم آيات الهى بر آن توقف دارد و در تفسير امام اين غرض چنانكه بايد مراعات


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
222

خان بابا مشار راجع به زندگى ايشان هيچ نكته اى ندارد و فقط اطلاعات آثار ابوالفتوح را به اجمال و بدون توصيف آورده است. البته اطلاعات كتابشناسى او هم جامع و كامل نيست.

شعرانى، ابوالحسن (1281ـ1352)

تفسير رَوح الجنان و رُوح الجنان ، به كوشش ابوالحسن شعرانى ، تصحيح على اكبر غفارى ، تهران ، اسلاميه ، 1356 ، تجديد چاپ : 1382 . جلد اول، ص4ـ23.
نوشته شعرانى درباره ابوالفتوح بسيار طولانى است . او نوشته خود را با بررسى خاندان و شخصيتهاى مهم و مشهوران خاندان ابوالفتوح آغاز مى كند . اكثر مطالب و بيشتر صفحات اين نوشته درباره استادان ، شاگردان و بزرگان خاندان ابوالفتوح است . اين بخش از اين نوشته را در دو فصل «شاگردان و استادان» و «بزرگان خاندان» آوردم.
شعرانى يكى دو صفحه به نقادى مطالب قاضى نوراللّه شوشترى درباره ابوالفتوح اختصاص داده است . اين نكات و مطالب را ذيل شوشترى (در فصل درباره) آوردم و خوانندگان مى توانند به آنجا مراجعه كنند.
سپس با نقل مطالبى از حديقة الشيعة از مقدس اردبيلى به نقادى او مى پردازد . شعرانى ريشه ها و پيشينه نظريات مقدس اردبيلى را استخراج كرده و به بررسى آنها پرداخته است. ۱ آن گاه به سراغ كتاب مستدرك الوسائل رفته و مطالب درباره ابوالفتوح را آورده و پس از آن به «خاتمة الطّبع» از محمدخان قزوينى پردخته و اين نوشته را مفصل دانسته است، ولى به دليل اينكه اسناد و مدارك نوشته قزوينى در اختيار شعرانى بوده ، از آوردن مطالب آن خوددارى كرده است . فقط چند نكته از قزوينى نقد كرده و نادرست دانسته است. ۲ در قسمت بعد به مؤلفات و آثار ابوالفتوح مى پردازد.
ابوالحسن شعرانى مطالبى در نقد نوشتار شوشترى درباره ابوالفتوح دارد . اين

1.اين مطالب را عينا ذيل مقدس اردبيلى نقل كردم .

2.تفسير روح الجنان ، به كوشش شعرانى ، ص۱۵ـ۱۶ .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67820
صفحه از 293
پرینت  ارسال به