23
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

را جزء برنامه هاى خود قرار داده است كه افتخار اين كتابشناسى نصيب اينجانب گرديد. پس از تصويب موضوع حدود دوماه مطالعه مى كردم . در ابتدا تصوّر مى كردم، آثار چندانى در دسترس و موجود نباشد، ولى با جستجو در آثار قديم و جديد، مآخذ خوبى يافتم. اين اطلاعات گوناگون و متنوّع است ؛ بعضى درباره شخصيت و خاندان ابوالفتوح و برخى پيرامون آثار او است . در هفت فصل طبقه بندى شده است: فصل اول، آثار ابوالفتوح كه هر اثر در دوقسمت معرفى شده است. ابتدا مشخّصات صورى و ظاهرى و چاپى اثر معرفى، آن گاه محتواى كتاب گزارش مى شود. در اين قسمت، آثار مرتبط با آثار ابوالفتوح، مانند ترجمه ها، شرحها، حاشيه ها و... نيز معرفى مى شوند .
در اين فصل همچنين آثار قطعى الانتساب ، مشكوك ، منتسب و منحول ، بر اساس الفباى عنوان اثر مرتّب شده است .
فصل دوم، معرفى آثار قلمى و مكتوب درباره ابوالفتوح است كه اين معرفى هم در دو قسمت صورى و محتوايى صورت گرفته است.
آثار درباره ابوالفتوح به ترتيب تاريخ تأليف معرفى شده اند.
اين فصل بيشترين حجم اين مجموعه را به خود اختصاص داده است . در ابتدا ، در مقدمه اى به تفصيل ، مسائل مربوط به آثار درباره او توضيح داده شده است .
فصل سوم، اطلاع رسانى در حوزه خاندان و خانواده ابوالفتوح است. البته اين اطلاع رسانى به صورت كتابشناسى و معرفى آثار مكتوب است؛ اعمّ از آثارى كه خودشان نوشته اند يا آثارى كه ديگران درباره آنها نوشته اند . اين فصل به ترتيب تاريخ وفات شخصيتها است .
فصل چهارم، اطلاع رسانى در حوزه استادان و مشايخ ابوالفتوح است؛ اعمّ از آثارى كه خود آنها نوشته اند و يا ديگران درباره آنها نوشته اند.


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
22

جالب اينكه پس از فرزندان ، اين خاندان به رغم اينكه از نام و نشان آنها خبرى نيست، آثار ابوالفتوح، شهرت و رونق مى گيرد . اولين اطلاعات در دسترس از ابوالفتوح مربوط به اجازه اى در سال 552 ق است كه بر اساس آن ، اجازه روايت روض الجنان را به شاگرد خود داده است. بنابراين، گزارش آزادانى اصفهانى درباره تاريخ مرگ ابوالفتوح در 540 ق نمى تواند درست باشد. محدّث ارموى با توجه به اجازه ياد شده و ديگر شواهد، اين تاريخ را تصحيفى از 554 ق مى داند. با اين حال، از گزارش ابن حمزه مؤلّف ايجاز المطالب كه در زمان مرگ ابوالفتوح در رى بوده و سپس به مكّه رفته است، چنين برمى آيد كه شيخ در بازگشت از مكّه، به اصفهان رفته و اين مسافرت پس از مرگ ابوالفتوح عجلى شافعى اتّفاق افتاده است. ولى اين گزارش نمى تواند از صحّت برخوردار باشد؛ زيرا ابوالفتوح رازى به طور قطع در زمان تأليف كتاب النّقض در قيد حيات نبوده است.
ابوالفتوح به وصيّت خودش در جوار مرقد امامزاده عبدالعظيم حسنى در رى دفن شد و گزارش شوشترى كه مدفن او را در اصفهان دانسته، از اشتباه ابوالفتوح رازى با ابوالفتوح عجلى ناشى شده كه در ميان مردم اصفهان از سده 10ق/ 16م سابقه داشته است. ۱
2 . مطالب فوق گوياى اين است كه ابوالفتوح از شخصيتهاى مبرّز و فرهيخته شيعه به شمار مى رود و بايست زودتر از اين با برگزارى همايش به معرفى او اقدام مى شد . با اين حال، همايشى كه توسّط آستان حضرت عبدالعظيم و برخى از نهادها و مؤسّسات برگزار خواهد شد، اقدامات مفيدى انجام داده است ؛ از جمله كتابشناسى ابوالفتوح

1.مطالب درباره زندگينامه ابوالفتوح از اين منابع اخذ شده است: رياض العلماء نوشته افندى اصفهانى؛ الفهرست از منتجب الدين، ضميمه تفسير روح الجنان نوشته محمد قزوينى؛ حدائق الحقائق از محمد كيدرى؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامى؛ طبقات اعلام الشيعه از آقا بزرگ تهرانى، مناقب از ابن شهر آشوب؛ معالم العلماء از ابن شهر آشوب .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67942
صفحه از 293
پرینت  ارسال به