233
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

بواسطه تأليفات او مخصوصا تفسير روض الجنان مى باشد . تفسير مذكور از قديمى ترين تفاسير فارسى در جهان اسلام و تشيّع مى باشد. ۱
در ادامه ديدگاههاى عالمان را درباره ابوالفتوح نقل مى كند : صاحب تراجم علما مانند قاضى شهيد در مجالس المؤمنين مى نويسد تفسير ابوالفتوح در رشاقت تحرير و عذوبت تقرير و دقت نظر بى نظير است . علامه مجلسى در بحار ، علامه خوانسارى در روضات ، علامه نورى در خاتمه مستدرك و محدث قمى در فوايد از ابوالفتوح رازى به عنوان رئيس مفسرين و ترجمان كلام خدا و محققى دقيق ياد كرده اند. و به برخى داوريهاى غلط پاسخ داده اند . مثلاً صاحب مجالس مى نويسد بگمان من مفسر معروف امام فخر رازى تفسير معروف خود را با استفاده و اقتباس از تفسير ابوالفتوح برشته تحرير برده است.
معاصران ابوالفتوح و تعاملات آنها ، موضوع بررسى نويسنده هم بوده است : تاريخ العلما حاكى است كه مرحوم طبرسى ، مرحوم ابوالفتوح و زمخشرى (صاحب كشّاف) در نيمه اول قرن ششم هجرى معاصر با يكديگر بوده اند. و اين سه نفر در آثار خود نامى از هم نبرده اند و شايد از تأليفات ارزنده خويش بى خبر بوده اند تفسير فخر رازى بعد از تفسير ابوالفتوح نوشته شده است . ابوالفتوح غير از مجلدات روض الجنان ، روح الالباب ، تبصرة العوام رسائلى چند نيز برشته تحرير برد . خواننده عزيز ابوالفتوح : از اساتيد منتجب الدين رازى ، ابن شهرآشوب ، ابن حمزه طوسى و ديگر اعلام ما بوده است.
نويسنده در پايان اين نوشتار ، ابوالفتوح را به راوندى ها ربط داده و اينگونه نوشته است : قسمتى از عمر خود را در مسافرت بسر بُرد سنوات عمر شريفش در شهررى سپرى شد و چنين بنظر مى رسد كه قبل از راونديها جهان فانى را وداع نموده باشد. ظاهرا در اواسط قرن ششم وفات نموده و مدفن او در كنار حضرت عبدالعظيم حسنى در مقبره شخصى خود معروف است. متأسفانه اغلب درب آن بسته است و از زيارت او و اعلام كنار او مردم محرومند. ۲

1.همان ، ص۳۹ .

2.همان ، ص۴۰ .


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
232

النيسابورى شيخ الاصحاب بالرى ، و منهم الشيخ ابوعلى الطوسى و منهم الشيخ ابوالوفاء عبدالجبار الرازى.
و اما ابوالفتوح المدفون باصفهان فهو ابوالفتوح العجلى الشافعى الصوفى كما عن حديقة الشيعة. ۱

جرفادقانى ، م . ۲ (متولد 1320)

علماى بزرگ شيعه : از كلينى تا خمينى ، قم ، انتشارات معارف اسلامى ، 1364.
اين كتاب در گروه اولين آثارى بود كه پس از پيروزى انقلاب اسلامى در ايران به منظور معرفى عالمان تأثيرگذار شيعه و نشان دادن جايگاه امام خمينى در تاريخ شيعه و در بين عالمان دينى تأليف و عرضه شد . از اين رو نگاه به ابوالفتوح در اين كتاب با منابع ديگر كمى متفاوت است . البته از اين نظر كه همه منابع پژوهشى خود را ذكر نكرده يا پاره اى مطالب سست را نقل كرده، قابل نقد است.
جرفادقانى بررسى خود را اينگونه آغاز مى كند : ابوالفتوح رازى يكى از علما و مفسرين بزرگ شيعه در قرن ششم هجريست . ابوالفتوح دانشمندى فقيه ، مفسرى كبير، واعظى شهير و محدّثى اديب بود. نسب او به بديل از قبيله بنى خزاعه كه از اصحاب رسول گرامى اسلام و دودمان پيامبر عزيز بودند منتهى مى شود . اجداد ابوالفتوح احمد بن حسين ، محمد بن احمد و همچنين پدرش على بن محمد از اعلام شيعه بوده اند كه از محضر علماى متقدمين بهره مى بردند. ۳
جرفادقانى درباره استادان و شاگردان و آثار او اينگونه گزارش مى دهد : ابوالفتوح از شاگردان پدر خود و عمويش عبدالرحمان و ابوالوفاى رازى بود اما بيشتر مراتب علمى او از محضر مفيد ثانى فرزند شيخ الطايفه عايد او گرديد و خود در ادبيات عرب و عجم فقه و تفسير و حديث و علم رجال مهارت داشت. شهرت او

1.مستدرك سفينة البحار ، ج ۸ ، ص۱۱۳ .

2.كتاب مستند مشاهير نام اصلى ايشان را محمد گلپايگانى ثبت كرده است و م. جرفادقانى نام مستعار است.

3.علماى بزرگ شيعه ، ص۳۸ـ۳۹ .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67829
صفحه از 293
پرینت  ارسال به