اختلافات دو ترجمه : در پاره اى موارد اختلافى بين دو ترجمه مشاهده مى شود . وجوه اين اختلاف ممكن است به جهاتى چند بوده باشد ، از آن جمله است طرز جمله بندى و بيان مطلب و همچنين انتخاب معادل فارسى براى كلمه تازى ، يا آن كه توضيح مترجم در موردى كه بيشتر جاى تفسير دارد و نه معنى ، و سرانجام احتمال ضبط حكم و انتخاب قراءتى از قراآت خاص است كه ترجمه را دگرگون مى كند .
ناصح چندين جاى دو تفسير را در دو ستون مقابل هم آورده و از مقايسه آنها با هم اينگونه نتيجه گيرى كرده است : در اين مقايسه كه بيشتر وجوه اختلاف دو ترجمه مورد نظر است ، نمى توان شك كرد كه ابوالفتوح رازى در برگرداندن آيات قرآنى جارى كمتر تحت تأثير ترجمه آيات آثارى از نوع ترجمه تفسير طبرى و مشابه آن بوده است . بنابراين صاحب روض الجنان و روح الجنان در ترجمه آيات قرآنى از استقلالى نسبى در كارش برخوردار بوده و به پيروى از سبك عصر و زمانه اش، صورتى خاص از ترجمه را برگزيده است . از اين رو ، اگر در ترجمه آيات قرآنى تفسير روض الجنان و روح الجنان نسبت به ترجمه تفسير طبرى افزونيها و كاستيهايى ديده مى شود ، علت اصلى به پسند مترجم و انتخاب او در گزينش كلمات مربوط مى شود . اين معنى در مقابله و مقايسه يكايك كلمات و تركيبات فارسى دو اثر نيز مشاهده مى شود . براى توجيه اين منظور ، نگارنده ، ترجمه ده آيه از اين دو اثر را ـ از آيه 10 تا 19 سوره مؤمن (40) ـ برحسب تصادف انتخاب كرد تا از لحاظ كمّى نسبت درصد كلمات مشترك يا مورد اختلاف را دريابد ؛ نيز ميزان كلمات تازى و فارسى را در هر دو اثر بسنجد . ملاك ابتدايى در انتخاب اين ده آيه اين بود كه مثلاً مجموعه كلمات آيات از حدود 100 تجاوز نكند . بدين گمان و تخمين البته معتقدم كه احصاى بنده با اندكى مسامحه همراه است ، چرا كه شمارش كلمات نمودار يك تجزيه منطقى نمى باشد .
نتيجه آنكه ، در ترجمه تفسير طبرى حدود 170 كلمه و در تفسير روض الجنان و روح الجنان حدود 160 كلمه فارسى در مقابل 100 كلمه قرآنى نهاده شده است . در ترجمه تفسير طبرى حدود 17 كلمه و در تفسير روض الجنان و روح الجنان حدود 24 كلمه

جهاتى با ترجمه تفسير طبرى كاملاً قابل انطباق و مقايسه و سنجش است . بيان اين نكته مى نماياند كه مترجمى دانشمند و فقيه و فارسى دان و آگاه به زبان تازى و فارسى چون ابوالفتوح رازى ، توانسته است با ذوق سليم و قوت طبع و احاطه بر كلام ، به همان شيوه و اسلوب و انسجامى قرآن مجيد را به پارسى برگرداند كه جمعى از علماى ماوراءالنهر به ترجمه تفسير طبرى توفيق يافته اند.
سنجش ترجمه آيات قرآنى در اين دو اثر مهم ، نه تنها از جهت مقايسه اسلوب ترجمه حائز اهميت است ، بلكه از حيث انتخاب نوع كلمات و حروف نيز كمال اهميت را داراست . در اين جنبه خاص از ترجمه است كه دو نكته ديگر مطرح است : يكى ملاحظه تحفّظ و امامنتدارى مترجم در نقل مطلب ، و ديگر ملاحظه روح و طبيعت دو زبان ، يعنى آنچه مايه اصلى انتقال معنى است از زبانى به زبان ديگر .
نويسنده مقايسه دو ترجمه را در چند محور انجام مى دهد : 1 . در ترجمه آيات تفسير ابوالفتوح و مقايسه آن با ترجمه تفسير طبرى ، به اين نكته واقف مى شويم كه در هر دو متن حدّ و مرز كلمات و تركيبات معيّن و مشخّص است ؛ بدين معنى كه در هر دو اثر مرز كلمات و تركيبات و حروف و ضماير كاملاً مراعات شده ؛ و مترجمان كمتر به توضيح لغوى و تفسير مطلب و اشاراتى كه در هر آيه مطرح است پرداخته اند. به عبارت ديگر : ترجمه كلمه به كلمه در هر دو مصداق پيدا مى كند .
آقاى ناصح در ادامه قسمتهايى از چند سوره را به عنوان نمونه آورده و ترجمه طبرى را در يك طرف و ترجمه ابوالفتوح را در مقابل آن آورده است تا اختلافات آن دو روشن شود .
نتيجه گيرى ايشان اينگونه است : با توجه به نمونه هاى بالا ، چنين استنباط مى شود كه در پاره اى موارد ترجمه كاملاً يكى است ، و اين تشابه در صورت كلمات و كميت حروف نيز گهگاه صادق است .
بديهى است نسبت اين تشابه گاه در حدّ اختلاف يك حرف يا صورت يك كلمه متغير مى شود . امّا آنچه مسلّم است اين نكته مى باشد كه تناسبى معقول و تشابهى منطقى بين دو ترجمه هست . در ديگر آيات اين تشابه در درجه اى نازلتر از اين مقدار است تا آنجا كه دو ترجمه نسبت به هم كمتر تجانسى دارند.