269
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

درگذشت ـ بنا بر وصيّت خودش ـ در جوار مرقد مطهّر امام زاده حضرت عبدالعظيم حسنى در رى به خاك سپردند. نويسنده با گزارش آثار علمى ابوالفتوح مقاله را به پايان برده است .

معرفت ، محمدهادى

التفسير والمفسرون فى ثوبه القشيب ، چاپ اول: مشهد ، دانشگاه رضوى ، 1377/ 1419ق.
اين اثر كه به جنبه هاى تفسير در فرهنگ اسلامى و زندگى و روش مفسران پرداخته ، يك بخش به ابوالفتوح اختصاص داده است و اينگونه آغاز مى كند :
هو جمال الدين ابوالفتوح الحسين بن على بن محمد بن احمد الخزاعى الرازى ، من احفاد نافع بن بديل بن ورقاء الخزاعى و نافع و ابوه بديل من اصحاب رسول اللّه صلى الله عليه و آله، و استشهد نافع و مات بديل فى حياة الرسول ، و اخوه عبداللّه بن بديل استشهد بصفين فى ركاب على عليه السلام. كانت اسرته ممن هاجر إلى بلاد فارس و سكنت فى مدينة نيسابور ، و انتقل جده إلى الرى ، فاشتهر بها . و كان جده ابوبكر احمد بن الحسين بن احمد الخزاعى ، نزيل الرى من تلامذة السيد المرتضى و تتلمذ على يد السيد ابن زهرة ، و الشيخ ابى جعفر الطوسى أيضا. ۱
در ادامه جايگاه و اهميت ابوالفتوح در فرهنگ اسلامى را اينگونه بيان مى كند :
كان مترجمنا عالما خبيرا باحوال الرواة والمحدّثين ، و كان له صيت فى أرجاء البلاد ، كان يرتحل إليه روّاد العلم و طلاب الحديث. ۲
بيشترين حجم اين نوشته درباره تفسير ابوالفتوح است كه در جاى خودش در فصل اول آمده است.
اين كتاب داراى ترجمه فارسى با اين مشخّصات است : تفسير و مفسران (چاپ اول، قم ، التمهيد ، 1380) . در اين ترجمه بخش مربوط به ابوالفتوح در ج2 ، ص262ـ272 آمده است.

1.التفسير والمفسرون ، ج ۲ ، ص۳۹۰ .

2.همان .


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
268

فهرست نسخه هاى خطى كتابخانه مسجد اعظم قم. چاپ اول: قم، نشر كتابخانه مسجد اعظم قم، قم، 1365. ص208 و 671.
اين فهرست اثر ديگرى از آقاى استادى است. ايشان ذيل نسخه هاى خطى آثار ابوالفتوح اطلاعاتى از ابوالفتوح و آثار او عرضه كرده است . البته اين اطلاعات مختصر است. ۱

خرمشاهى ، بهاء الدين (سرويراستار) (متولد 1324)

دانشنامه قرآن، تهران، انتشارات دوستان و انتشارات ناهيد، 1377 .
در اين دانشنامه دو مقاله با عنوانهاى «ابوالفتوح رازى» و «تفسير ابوالفتوح رازى» هست كه هر دو را جويا جهانبخش نوشته است . مقاله اول اينجا گزارش مى شود و مقاله دوم در فصل اول . آقاى جهانبخش ساختار و مطالب اصلى مقاله اش را از مقاله «ابوالفتوح رازى» در دايرة المعارف بزرگ اسلامى اخذ كرده است . از اين رو نكته جديد يا تحليل نو ندارد . ابتدا از محل زندگى ، اصالت و نياكان ابوالفتوح آغاز مى كند و مى نويسد :
خاندان ابوالفتوح اهل علم بودند و از مفاخر اماميه به شمار مى روند . از زندگانى ابوالفتوح آگاهيهاى فراوان به دست نيست . گويا در حدود سال 480ق زاده شده باشد. ۲
آن گاه درباره مشايخ او مى نويسد و از تخصصهاى او اينگونه گزارش مى دهد :
به وعظ و خطابه تعلق خاطر فراوان داشته و در رى واعظى بزرگ و مقبول بوده . در برخى علوم روزگار استاد بوده و تفسيرش بيانگر تبحر وى در نحو و قراآت و حديث و فقه و اصول فقه و تاريخ مى باشد. ۳
درباره تاريخ درگذشت و مرقد او مى نويسد : تاريخ درگذشت شيخ ابوالفتوح دقيقا دانسته نيست ولى مسلّم است كه در سال 552 ق زنده بوده . وى را پس از

1.ص۲۰۸ و ۶۷۱ .

2.دانشنامه قرآن ، ج ۱ ، ص۱۴۲ .

3.همان .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67798
صفحه از 293
پرینت  ارسال به