283
مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي

نكاتى هم درباره خود ابوالفتوح درج شده كه مشتمل بر بررسى و گزارشى جديد نيست .

آرنولد ، ت . و . و م . ت . هوتسما و ر . هارتمان (ويراستاران)

موجز دايرة المعارف الاسلامية ، ترجمه به عربى ابراهيم زكى خورشيد و احمد الشنتناوى و عبدالحميد يونس ، چاپ اول: شارجه امارات ، مركز الشارقة للابداع الفكرى ، 1418ق/ 1998م .
اين اثر ترجمه دايرة المعارف اسلام (EI) است كه توسط چند تن از خاورشناسان در ليدن هلند منتشر شد . اين ترجمه قبلاً تا حرف عين در قاهره چاپ شده بود و در شارجه تكميل شد و كل دايرة المعارف در سى جلد منتشر شد . اين ترجمه بر اساس ويرايش جديد دايرة المعارف اسلام (EI) است كه در 1956م در ليدن توسط بريل چاپ شده بود.
مقاله «ابوالفتوح الرازى» را هانرى ماسه (H. Masse) نوشته و ابراهيم زكى خورشيد به عربى برگردانده است . اين دايرة المعارف به دليل اهميت و جنبه جهانى، تأثير جدى و ژرف بر انواع پژوهشها برجاى نهاده است.
نويسنده مقاله را اينگونه آغاز مى كند : ابوالفتوح الرازى مفسر فارسى للقرآن الكريم ، عاش بين سنتى 480 و 552 ق/ 1087ـ1131م على وجه التخمين . آن گاه از دو شاگرد ابوالفتوح يعنى ابن شهرآشوب و منتجب الدين ياد كرده است. ۱ سپس به معاصرت ابوالفتوح با زمخشرى مى پردازد و اين مطلب را به گونه اى بيان مى كند كه گويا ابوالفتوح اعتبارش را از زمخشرى كسب كرده است: انه كان معاصرا للزمخشرى الّذى كان يستشهد به باعتباره شيخه. ۲
مطالب ديگر اين مقاله درباره مشرب تفسيرى ابوالفتوح ، آثار او و ويژگيهاى روض الجنان است . ماسه اين مقاله را بر اساس دو منبع نوشته است : يكى نوشته اى از

1.موجز دايرة المعارف الاسلامية ، ج ۲ ، ص۳۸۰ .

2.همان ، ص۳۸۱ .


مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
282

نمى ماند، در اين صورت مى توانيم با اطمينانى نزديك به يقين اعلام كنيم كه شيخ ابوالفتوح رازى مؤلّف تفسير گرانقدر روض الجنان و روح الجنان به سال 554 ق درگذشته است.
نويسنده از شيوه ديگرى براى دست يافتن به تاريخ تولد ابوالفتوح بهره جسته است و آن بررسى اطلاعات دستنوشته ها است. او تلاش خود را اينگونه توصيف مى كند: ۱
وقتى جست و جوى چندين ساله ما براى يافتن نكته اى تازه در شرح احوال ابوالفتوح به جايى نرسيد به دهها نسخه خطّى مهم و بعضا نادر الوجودى اميد بسته بوديم كه در آغاز و انجام و حواشى برخى از آنها يادداشتهايى از روزگاران پيشين به خط كاتبان و قاريان دلسوخته ايام گذشته به چشم مى خورد ، تصفّح زمانگير دهها هزار برگ عكس متعلّق به سى و هشت نسخه مج (يكى از نسخه هاى محفوظ در كتابخانه مجلس شوراى اسلامى) يادداشت زير به خط ثلث آمده و با القاب و نعوت احترام انگيزى از شيخ ابوالفتوح ياد شده است كه مقام و پايگاه علمى او را در چشم و دل شيعيان و معتقدان او نشان مى دهد :
الجزء السابع والثامن والتاسع والعاشر من كتاب روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن جمعه شيخ الأجل الأوحد الإمام العالم الرئيس جمال الملّة والدين قطب الاسلام والمسلمين شرف الائمة فخر العلماء مفتى الطّائفة سلطان المفسرين ترجمان كلام اللّه المبين الحسين بن على بن محمد ابوالفتوح الخزاعى الرازى رحمة اللّه عليه.

حافظيان بابلى، ابوالفضل و صدرايى خويى، على

فهرست كتابهاى چاپ سنگى كتابخانه آستانه حضرت عبدالعظيم حسنى (6). چاپ اول: قم، نشر دارالحديث، 1382. ص58.
در اين فهرست، ضمن اطلاعات نسخه شناسى كه براى چند اثر ابوالفتوح آمده ،

1.بزرگان رى ، ص۱۰۶ـ۱۰۷ .

  • نام منبع :
    مأخذ شناسي ابوالفتوح رازي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهريزي، مهدي؛ زماني نژاد، علي اكبر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1384
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 67778
صفحه از 293
پرینت  ارسال به