او تنها در كليات مى تواند با تفسير شيخ طوسى مشابهت داشته باشد. ^۱
بنابراين، سرچشمه تأثيرپذيريهاى ابوالفتوح را بايد در ميان ديگر تفاسير جستجو و جو كرد. در حقيقت، آنچه درباره اسلوب تفسير ابوالفتوح كمتر مورد توجه قرار گرفته، پيروى آن از سنّت تفسير نويسى فارسى است.
درباره مقايسه دو تفسير ابوالفتوح و تفسير طبرى داوريهاى مختلف عرضه شده است. اين مقايسه از آن جهت اهميت دارد كه ربط و پيوند يك اثر شيعى با يك اثر سنّى را نشان مى دهد. نظر عسكر حقوقى اين است كه دليلى بر تأثيرپذيرى ابوالفتوح از تفسير طبرى و ترجمه آن در دست نيست ^۲ . ولى اين سخن با يافته هاى ياحقى و ناصح، مصحّحان تفسير ابوالفتوح سازگار نيست؛ زيرا با پژوهش آنها مسلّم شده است كه تفسير و ترجمه تفسير طبرى يكى از منابع اصلى ابوالفتوح بوده است. ترجمه ابوالفتوح از آيات قرآنى، در موارد متعدّد با ترجمه آيات در ترجمه تفسير طبرى همانندى يا همخوانى نشان مى دهد. مشتركات در زمينه شواهد شعرى نيز به حدّى است كه نمى توان ادّعا كرد كه ابوالفتوح عنايت خاصّى از اين جهت به طبرى نداشته است. در مباحث لغوى و نحوى نيز اين عنايت ديده مى شود. حتّى در مسائل فقهى با آنكه ميان ابوالفتوح و طبرى اختلاف مذهب وجود دارد، ابوالفتوح به نقل نظر طبرى و نقد آن توجه خاصّى نشان مى دهد. بر اساس شمارش ياحقى و برخلاف نظرى كه تاكنون وجود داشته است، ابوالفتوح بارها، بلكه افزون بر 50 بار به نام طبرى اشاره كرده است و اين غير از استفاده هاى موردى و غير مستقيم او از تفسير طبرى است. ^۳
اقتباسهاى ابوالفتوح از طبرى موجب نشود كه وى را متمايل به اهل سنّت بدانيم، بلكه فورا بايد به عبدالجليل قزوينى رازى كه معاصر ابوالفتوح است، نظر

كدام از مفسران گرايشهاى ويژه اى دارند و آثار تفسيرى آنها هم به تبع، سبك و صبغه خاصّى پيدا مى كند. مفسران اماميه تا پيش از عصر سيّد رضى و شيخ طوسى، بيشتر به تأليف تفاسير روايى علاقه مند بودند، تا تفاسيرى مشتمل بر بحث و نظر درباره آيات قرآن، و در واقع سيّد رضى در حقائق التّأويل و نيز شيخ طوسى در التّبيان به صورت جديدى به تفسير قرآن روى آوردند؛ به ويژه طوسى كه در واقع با روش خود، مباحث ادبى و نقلى را در كنار مطالب نظرى و عقلى به رشته تحرير در آورد و از آن در خدمت تفسير قرآن بهره برد.
پس از اين دوره تفسيرهاى ابوالفتوح و طبرسى در دنباله تفسير طوسى تأليف شد و از رويكرد نقل صرف فاصله گرفت و به مشرب عقلى علاقه نشان داد. ولى يك تفاوت اساسى ميان اين دو ـ كه متعلّق به يك دوره اند ـ با تفسير طوسى وجود دارد و آن اينكه ابوالفتوح و طبرسى در تفسيرهايشان از تفاسير اهل سنّت استفاده كرده اند؛ بويژه ابوالفتوح كه تفسير وى منعكس كننده بسيارى آراء و نظريات علماى اهل سنّت است. گاه در برخى مباحث به جاى نقل اقوال و نظرهاى امامان شيعه عليهم السلام كه در مجاميع روايى شيعه و نيز تفاسيرى چون تفسير على بن ابراهيم قمّى و تفسير عيّاشى درج شده است، گفته هاى مفسرانى چون قتاده، سُدّى و كسانى چون آن دو را نقل كرده و توضيح مى دهد. افزون بر اين، ذيل آيات فقهى، به نقل فتاواى فقيهان اهل سنّت اصرار مى ورزد. البته امامت و مرزها را مراعات كرده و اختلافات فقهى اماميه با آنان را ياد آور شده است. اين در حالى است كه در مباحث كلامى، نقطه نظرهاى اماميه را مورد توجه قرار داده و از آن دفاع كرده است و در بسيارى مواقع در ذيل برخى آيات، به مناسبت، به ذكر فضايل اهل بيت عليهم السلام، خصوصا حضرت على عليه السلامپرداخته است.
مارتين مكدرموت با بررسى مقايسه اى دو تفسير ابوالفتوح والتبيان، نتيجه گرفته كه آن دو از لحاظ بافت و محتوا دقيقا شبيه يكديگر هستند. ^۱ عدّه اى اين ديدگاه را نپذيرفته و در نقد آن گفته اند: با آنكه ابوالفتوح، به التبيان نظر داشته است، ولى تفسير