113
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲

ه - افسانه‏پردازى‏

قرآن‏

(و برخى از آنان ، به تو گوش فرا مى‏دهند؛ ولى ما بر دل‏هايشان ، پرده‏ها افكنده‏ايم تا آن را نفهمند، و در گوش‏هايشان ، سنگينى [ قرار داده‏ايم‏] ، و اگر هر معجزه‏اى را ببينند ، به آن ايمان نمى‏آورند ، تا آن جا كه وقتى نزد تو مى‏آيند و با تو جدال مى‏كنند، كسانى كه كفر ورزيدند، مى‏گويند: اين [ كتاب ] ، چيزى جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست).

(و چون آيات ما بر آنان خوانده شود، مى‏گويند: «به خوبى شنيديم . اگر مى‏خواستيم، قطعاً ما نيز همانند اين را مى‏گفتيم. اين ، جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست» ).

(چون آيات ما بر او خوانده شود، مى‏گويد: افسانه‏هاى پيشينيان است).

(و چون به آنان گفته شود: «پروردگارتان ، چه چيز نازل كرده است؟» ، مى‏گويند: افسانه‏هاى پيشينيان است).

(و گفتند: افسانه‏هاى پيشينيان است كه آنها را براى خود ، نوشته است و صبح و شام ، بر او املا مى‏شود).

حديث‏

۳۵۱.زاد المسير: اين سخن خداى متعال: (و برخى از آنان ، به تو گوش فرا مى‏دهند)، سبب نزولش آن بود كه: گروهى از مشركان، از جمله عُتبه و شَيبه و نَضر بن حارث و اُميّه و اُبَى (دو پسر خَلَف)، نزديك پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نشستند و به او گوش فرا دادند . سپس به نضر بن حارث گفتند: محمّد ، چه مى‏گويد؟
نضر گفت: سوگند به كسى كه اين را خانه كعبه قرار داد، نمى‏دانم چه مى‏گويد ، مگر اين كه تكان خوردن لبانش را مى‏بينم ! او جز افسانه‏هاى پيشينيان ، چيزى نمى‏گويد، همانند چيزهايى كه من در باره نسل‏هاى گذشته ، برايتان نقل مى‏كنم.
نضر ، از گذشتگان ، بسيار مى‏گفت. در اين هنگام، اين آيه نازل شد.

۳۵۲.مجمع البيان- در بيان شأن نزول اين سخن خداى متعال :(و برخى از آنان ، به تو گوش فرا مى‏دهند؛ ولى ما بر دل‏هايشان ، پرده‏هايى افكنده‏ايم تا آن را نفهمند، و در گوش‏هايشان ، سنگينى [ قرار داده‏ايم‏] ، و اگر هر معجزه‏اى را ببينند ، به آن ايمان نمى‏آورند ، تا آن جا كه وقتى نزد تو مى‏آيند و با تو جدال مى‏كنند، كسانى كه كفر ورزيدند، مى‏گويند: اين [ كتاب ] ، چيزى جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست)-:مى‏گويند: جمعى از مشركان مكّه، از جمله نضر بن حارث و ابو سفيان بن حرب و وليد بن مُغَيره و عُتبة بن ربيعه و برادرش شَيبه و ديگران، در كنار پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله - كه مشغول خواندن قرآن بود - نشستند . سپس به نضر گفتند: محمّد ، چه مى‏گويد؟
نضر گفت: افسانه‏هاى پيشينيان را [مى‏گويد]، مانند همان افسانه‏هايى كه من در باره گذشتگان ، برايتان حكايت مى‏كنم.
پس خداوند ، اين آيه را فرو فرستاد .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲
112

ه - اِفتِراءُ الأَساطيرِ

الكتاب‏

( وَمِنْهُم مَّن يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَجَعَلْنَا عَلَى‏ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَفِى ءَاذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِن يَرَوْاْ كُلَّ ءَايَةٍ لَّا يُؤْمِنُواْ بِهَا حَتَّى‏ إِذَا جَاءُوكَ يُجَدِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَطِيرُ الْأَوَّلِينَ ).۱

( وَإِذَا تُتْلَى‏ عَلَيْهِمْ ءَايَتُنَا قَالُواْ قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هَذَا إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَطِيرُ الأَْوَّلِينَ ).۲

( إِذَا تُتْلَى‏ عَلَيْهِ ءَايَتُنَا قَالَ أَسَطِيرُ الْأَوَّلِينَ ).۳

( وَ إِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ أَسَطِيرُ ألْأَوَّلِينَ ).۴

( وَ قَالُواْ أَسَطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِىَ تُمْلَى‏ عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً ).۵

الحديث‏

۳۵۱.زاد المسير : قَولُهُ تَعالى‏: ( وَمِنْهُم مَّن يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ )سَبَبُ نُزولِها: إنَّ نَفَراً مِنَ المُشرِكينَ مِنهُم عُتبَةُ وشَيبَةُ وَالنَّضرُ بنُ الحارِثِ واُمَيَّةُ واُبَيٌّ ابنا خَلَفٍ ، جَلَسوا إلى‏ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله وَاستَمَعوا إلَيهِ ، ثُمَّ قالوا لِلنَّضرِ بنِ الحارِثِ: ما يَقولُ مُحَمَّدٌ؟
فَقالَ: وَالَّذي جَعَلَها بَنِيَّةً ما أدري ما يَقولُ؟ إلّا أنّي أرى‏ تَحَرُّكَ شَفَتَيهِ ، وما يَقولُ إلّا أساطيرَ الأَوَّلينَ مِثلَما كُنتُ اُحَدِّثُكُم عَنِ القُرونِ الماضِيَةِ. وكانَ النَّضرُ كَثيرَ الحَديثِ عَنِ القُرونِ الاُولى‏ ، فَنَزَلَت هذِهِ الآيَةُ.۶

۳۵۲.مجمع البيان- في بَيانِ شَأنِ نُزولِ قَولِهِ‏تَعالى‏:(وَمِنْهُم مَّن يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَجَعَلْنَا عَلَى‏ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَفِى ءَاذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِن يَرَوْاْ كُلَّ ءَايَةٍ لَّا يُؤْمِنُواْ بِهَا حَتَّى‏ إِذَا جَاءُوكَ يُجَدِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَطِيرُ الْأَوَّلِينَ )-: قيلَ: إنَّ نَفَراً مِن مُشرِكي مَكَّةَ ، مِنهُم: النَّضرُ بنُ الحارِثِ ، وأبو سُفيانَ بنُ حَربٍ ، وَالوَليدُ بنُ المُغيرَةِ ، وعُتبَةُ بنُ رَبيعَةَ وأخوهُ شَيبَةُ ، وغَيرُهُم ، جَلَسوا إلى‏ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله ، وهُوَ يَقرَأُ القُرآنَ ، فَقالوا لِلنَّضرِ: ما يَقولُ مُحَمَّدٌ؟
فَقالَ: أساطيرَ الأَوَّلينَ ، مِثلَ ما كُنتُ اُحَدِّثُكُم عَنِ القُرُونِ الماضِيَةِ. فَأَنزَلَ اللَّهُ هذِهِ الآيَةَ.۷

1.الأنعام: ۲۵ .

2.الأنفال: ۳۱ .

3.القلم : ۱۵ .

4.النحل: ۲۴ .

5.الفرقان: ۵ ، وراجع: المؤمنون: ۸۳ ، النمل: ۶۸ ، الأحقاف: ۱۷ ، المطفّفين: ۱۳ .

6.زاد المسير : ج ۳ ص ۱۵ .

7.مجمع البيان : ج ۴ ص ۴۴۲ ، المناقب لابن شهرآشوب : ج ۱ ص ۴۸ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۹ ص ۸۵ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 64889
صفحه از 506
پرینت  ارسال به