149
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲

فصل هشتم : نسخ در قرآن‏

8 / 1

معناى نسخ و حكمت آن‏

قرآن‏

(هر حكمى را نسخ كنيم يا آن را به [ دست ] فراموشى بسپاريم، بهتر از آن يا مانندش را مى‏آوريم . مگر نمى‏دانى كه خدا بر هر كارى تواناست؟).

(و چون حكمى را به جاى حكم ديگر بياوريم - و خدا به آنچه به تدريج ، نازل مى‏كند ، داناتر است - ، مى‏گويند: «جز اين نيست كه تو ، دروغ‏بافى.» [ نه؛ ]بلكه بيشتر آنان ، نمى‏دانند. بگو: آن را روح القُدُس ، از طرف پروردگارت ، به حق فرود آورده تا كسانى را كه ايمان آورده‏اند ، استوار گردانَد و براى مسلمانان ، هدايت و بشارتى است).

حديث‏

۳۸۱.امام على عليه السلام: قرآن، برخى از [آيات‏] آن ، برخى [آيات‏] ديگرش را نسخ مى‏كرد و به فرمان پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ، آخرينِ آن گرفته مى‏شد. آخرين چيزى كه بر او نازل شد ، سوره مائده بود كه ماقبلش را نسخ كرد و خودِ آن را چيزى نسخ نكرد .

۳۸۲.تفسير العيّاشى- به نقل از مَسعَدة بن صدقه -: از امام صادق عليه السلام در باره ناسخ و منسوخ ، و محكم و متشابه پرسيدم . فرمود: «ناسخ ، آن چيزى است كه همچنان بر جاست و به آن عمل مى‏شود . منسوخ ، چيزى است كه به آن عمل مى‏شده ؛ ولى بعد ، آيه‏اى آمده و آن را نسخ كرده است . متشابه ، آيه‏اى است كه بر كسى كه از آن شناخت ندارد، مُشتبه مى‏شود» .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲
148

الفصل الثامن: النَّسخُ فِي القُرآنِ‏

8 / 1

مَعناهُ وحِكمَتُهُ‏

الكتاب‏

(مَا نَنسَخْ مِنْ ءَايَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى‏ كُلِ‏ّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ) .۱

(وَ إِذَا بَدَّلْنَا ءَايَةً مَّكَانَ ءَايَةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُواْ إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ * قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ‏بِالْحَقِ‏ّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ هُدًى وَ بُشْرَى‏ لِلْمُسْلِمِينَ) .۲

الحديث‏

۳۸۱.الإمام عليّ عليه السلام : كانَ القُرآنُ يَنسَخُ بَعضُهُ بَعضاً ، وإنَّما كانَ يُؤخَذُ مِن أمرِ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله بِآخِرِهِ ، فَكانَ مِن آخِرِ ما نَزَلَ عَلَيهِ سورَةُ المائِدَةِ فَنَسَخَت ما قَبلَها ولَم يَنسَخها شَي‏ءٌ .۳

۳۸۲.تفسير العيّاشي عن مسعدة بن صدقة : سَأَلتُ أبا عَبدِاللَّهِ عليه السلام عَنِ النّاسِخِ وَالمَنسوخِ وَالمُحكَمِ وَالمُتَشابِهِ، قالَ : النّاسِخُ الثّابِتُ المَعمولُ بِهِ ، وَالمَنسوخُ ما قَد كانَ يُعمَلُ بِهِ ثُمَّ جاءَ ما نَسَخَهُ ، وَالمُتَشابِهُ مَا اشتَبَهَ عَلى‏ جاهِلِهِ .۴

1.البقرة : ۱۰۶ .

2.النحل : ۱۰۱ و ۱۰۲ .

3.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۲۸۸ ح ۲ ، مجمع البيان : ج ۳ ص ۲۳۱ وفيه «بأخذه» بدل «بآخره» وكلاهما عن عيسى بن عبداللَّه عن أبيه عن جدّه ، بحار الأنوار : ج ۱۸ ص ۲۷۱ ح ۳۷ .

4.تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۱ ح ۷ و ص ۱۰ ح ۱ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۳۸۳ ح ۲۲ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۲
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 64001
صفحه از 506
پرینت  ارسال به