چهار ركن وجود دارد:
1. مُشبَّه: آن كس يا چيزى كه در صفتى به كس يا چيز ديگر مانند شده است. 2. مُشبّه به: آن كس يا چيزى كه مشبّه به او ماننده شده است. 3. وجه شَبَه: صفت يا كيفيت مشترك ميان مُشبّه‏به و مُشبّه است. 4. ادات تشبيه: الفاظى كه بر تشبيه دلالت دارند؛ به عنوان مثال در جمله: «رخسار دوست چون خورشيد مى‏درخشد»، مى‏توان چهار ركن فوق را اين گونه برشمرد: «رخسار دوست»: مشبّه، «چون»: ادات تشبيه، «خورشيد»: مشبّه‏به، «مى‏درخشد»: وجه‏شبه.
هدف اساسى تشبيه آن است كه معناى مورد نظر گوينده را به تصوير كشد و در برابر ديدگان شنونده ترسيم كند.
دانشوران بلاغت اذعان دارند كه تشبيه‏هاى قرآن ، استوار و دقيق و رساترين نوع تشبيهات زبان عرب اند.
ابن اثير ، در تشبيه مفرد به مفرد ، اين آيه را مى‏آورد:
(وَ جَعَلْنَا الَّيْلَ لِبَاسًا .^۱
ما شب را لباس قرار داديم) .
كه خداوند در آن، شب را به لباس تشبيه كرده است؛ زيرا پوششى است براى جدايى مردم، فرار از دشمن، و پنهان ساختن امورى كه انسان نمى‏خواهد ديگران بر آن آگاه شوند. او مى‏گويد: اين از تشبيه‏هايى است كه ويژه قرآن است، همچنان كه در آيه (هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ؛^۲آنان لباس شمايند و شما لباس آنهاييد) ، هر يك از زوجين به لباس تشبيه شده‏اند؛ چه آن كه لباس مايه زيبايى، حيا، عفّت، مصونيت از دستبرد بيگانگان و... است.^۳

در عين اين كه با توصيفى احساس‏برانگيز ، موقعيت و وضع روحى شخص وصف‏شده را منعكس مى‏كند، در پرتو مخارج حروف، گزينش و چينش خاصّ كلمات، نوا و فراز و فرود معنا را به لطافت تمام به تصوير مى‏كشد.
از ديدگاه احمد احمد بدوى ، هنرنمايى قرآن در تصويرپردازى، در اين آيه جلوه‏نمايى مى‏كند:
(إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا .^۱
از پروردگارمان ، از روز عبوس سخت نگرانيم).
او مى‏گويد: در اين آيه ، سنگينى روز بازپسين ، از واژه‏واژه آن احساس مى‏شود و اوج آن در حرف «طا» كه مخرجى ثقيل دارد، لمس مى‏گردد.^۲
در همين زمينه دكتر صبحى صالح مى‏گويد: ما در پيش روى قرآن با واقعيتى فراتر از سطح واژگان و قواعد ادبى آنها مواجهيم. طيف تعبير در قرآن و الهامات واژگان و تصويرهاى رنگى داستان‏ها و تابلوها و چشم‏اندازهايش، واقعيت‏هاى جاندار خارجى را با همه رخدادهايشان به تمامى برمى‏تابند، تو گويى قهرمانان اين حوادث هنوز از ميدان حيات به در نرفته‏اند و در حال زندگى اند.^۳
قرآن براى تصوير و تجسيم معانى متعالى و فراطبيعى خويش و جاى‏دهى آنها در فهم مردم ، از نمونه‏هاى عينى، فراوان تمثيل و تشبيه آورده و از عنصر مجاز، كنايه و استعاره به وفور استفاده برده است كه از سويى زيبايى پر شكوهى را پديدار مى‏سازد و از سوى ديگر ، معبر مناسبى براى تفهيم حقايق متعالى است.

تشبيه‏

تشبيه، به معناى مانند كردن چيزى به چيز ديگر در صفت يا كيفيتى است و در آن