قرآن به قرآن»، عبارت است از: درگير كردن و رو در رو قرار دادن آيات قرآن - كه مجموعهاى به هم پيوسته است - و تكذيب برخى از آيات به كمك برخى ديگر، از روى عمد يا جهل.
روايات ضرب قرآن به قرآن
بر پايه روايتى، هنگامى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله شنيد گروهى به وسيله قرآن با يكديگر منازعه كرده، گفتههاى يكديگر را تكذيب مىكنند، فرمود:
بِهَذَا ضَلَّتِ الْأُمَمُ قَبْلَكُمْ، بِاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ وَضَرْبِهِمِ الْكِتَابَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ، إِنَّ الْقُرْآنَ لَمْ يَنْزِلْ لِتَضْرِبُوا بَعْضَهُ بِبَعْضٍ، وَلَكِنْ يُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضًا، فَمَا عَرَفْتُمْ مِنْهُ فَاعْمَلُوا بِهِ، وَمَا تَشَابَهَ عليكم فَآمِنُوا بِهِ .۱
با همينِ كار شما ، امّتهاى پيشين گمراه شدند؛ زيرا بر پيامبران خود اختلاف كردند و برخى از كتاب را به برخى ديگر زدند. همانا قرآن نازل نشده تا بعضى از آن را به بعضى ديگر بزنيد، بلكه آيات قرآن همديگر را تصديق مىكند. پس آن جا كه معناى آيه را شناختيد عمل كنيد و آن جا كه بر شما متشابه شد، تصديق كنيد .
احمد بن حنبل با اندكى اختلاف گفته پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله را اينگونه نقل مىكند:
إنّما هَلَكَ مَنْ كانَ قَبلَكُم بِهذا؛ ضَرَبوا كِتابَ اللَّهِ بَعضَهُ بِبَعضٍ وَ إنّما نَزَلَ كِتابُ اللَّهِ يُصَدِّقُ بَعضُهُ بَعضاً، فَلاتُكَذِّبوا بَعضَهُ بِبَعضٍ، فَما عَلِمتُم مِنهُ فَقولوا ، وَ ما جَهِلتُم فَكِلوهُ إلَى عالِمِهِ .۲
همانا كسانى كه پيش از شما بودند به سبب اين كار هلاك شدند؛ زيرا پارهاى از كتاب را با پاره ديگر دفع كردند، در حالىكه كتاب خداوند اينگونه نازل شده كه برخى از آن برخى ديگرش را تصديق مىكند، بنا بر اين (با اين كار) بخشى از كتاب را با بخش ديگرش تكذيب نكنيد، پس آنچه مىدانيد بگوييد و آنچه نمىدانيد به داناى آن واگذاريد.
