3. جدال احسن با منكران قرآن‏

ذات اقدس الهى در آياتى خطاب به كافران قريش كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله را كاهن، شاعر و مجنون و قرآن را ساخته و پرداخته او مى‏دانستند فرمود: اگر در ادعاى خود صادق اند، بايد بتوانند سخنى مانند قرآن بياورند: (فَلْيَأْتُواْ بِحَدِيثٍ مِّثْلِهِ إِن كَانُواْ صَدِقِينَ ؛).^۱

4. پيامبران و جدال احسن‏

بخش ديگر براهين جدلى قرآن كه جدال احسن ناميده مى‏شوند، حجت‏هاى جدلى پيامبران است كه به عناوين پاره‏اى از آنها اشاره مى‏شود:

يك. مجادله حضرت نوح عليه السلام با قوم خود

بيشتر احتجاجات حضرت نوح ، به صورت جدال احسن است. البته گاهى از موعظه و حكمت(برهان) نيز بهره برده است.^۲ آيات 25 - 33 هود ، بيانگر مجادله آن حضرت اند.

دو. مجادلات حضرت ابراهيم عليه السلام‏

الف - جدال با آزر

(يَأَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا يَسْمَعُ وَ لَا يُبْصِرُ وَ لَا يُغْنِى عَنكَ شَيًْا .^۳
پدرجان ، چرا چيزى را مى‏پرستى كه نه مى‏شنود و نه مى‏بيند و نه هيچ حاجتى از تو برمى‏آورد ؟)

ب - جدال با بت‏پرستان‏

(إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ مَا هَذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِى أَنتُمْ لَهَا عَكِفُونَ .⁴

است كه با آنها راه مى‏روند ، يا دستانى است كه كارى انجام دهند ، يا چشمانى كه با آنها ببينند ، يا گوش‏هايى كه با آنها بشنوند ؟ بگو : شريكانتان را بخوانيد سپس چاره انديشى كنيد ، و مرا مهلت ندهيد) .

2. جدال احسن با منكران معاد

آيات بسيارى نيز در قالب جدال احسن خطاب به منكران معاد نازل شده‏اند:
(أَيَحْسَبُ الْإِنسَنُ أَن يُتْرَكَ سُدًى * أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِىٍ‏ّ يُمْنَى‏ * ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى‏ * فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنثَى‏ * أَلَيْسَ ذَ لِكَ بِقَدِرٍ عَلَى‏ أَن يُحْيِىَ الْمَوْتَى‏ .^۱
آيا انسان پندارد كه بيهوده رها مى‏شود؟! مگر او [ قبلاً ] نطفه‏اى نبود كه [ در رحم ] ريخته مى‏شود؟! سپس عَلَقه [ آويزك ] شد و [ خدايش ] شكل داد و درست كرد، و از آن دو جنس نر و ماده قرار داد . آيا چنين [ خدايى ] نتواند كه مردگان را زنده گرداند؟) .
(فَلْيَنظُرِ الْإِنسَنُ مِمَّ خُلِقَ * خُلِقَ مِن مَّآءٍ دَافِقٍ * يَخْرُجُ مِن بَيْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَآلِبِ * إِنَّهُ عَلَى‏ رَجْعِهِ لَقَادِرٌ .^۲
انسان بايد بنگرد كه از چه آفريده شده است . از آبى جهنده آفريده شده كه از ميان صلب مردان و ميان استخوان‏هاى سينه زنان بيرون مى‏آيد . خداوند بر بازگرداندن او توانا است) .
(الَّذِى جَعَلَ لَكُم مِّنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَآ أَنتُم مِّنْهُ تُوقِدُونَ * أَوَ لَيْسَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضَ بِقَدِرٍ عَلَى‏ أَن يَخْلُقَ مِثْلَهُم بَلَى‏ وَ هُوَ الْخَلَّقُ الْعَلِيمُ .^۳
او كسى است كه از درخت سبز براى شما آتشى قرار داد كه از آن آتش بر مى‏افروزيد . آيا آن كسى كه آسمان‏ها و زمين را آفريد ، توانايى ندارد كه همانند آنها را بيافريند ؟ و اوست آفريننده دانا) .