365
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۴

هفتاد پيامبر لعنت شده‏اند.۱
در رواياتى نيز جدال باطل، عامل تباهى يقين،۲ فرو افتادن در دام زندقه و بى‏دينى،۳ ريا،۴شك،۵ حبط عمل، هلاكت و دورى از خدا۶شناسانده شده است.

نمونه‏هايى از جدال باطل‏

1. جدال كافران در آيات الهى‏

(إِنَّ الَّذِينَ يُجَدِلُونَ فِى ءَايَتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَنٍ أَتَل-هُمْ إِن فِى صُدُورِهِمْ إِلَّا كِبْرٌ مَّا هُم بِبَلِغِيهِ .۷
كسانى كه بدون اين كه دليلى برايشان بيايد ، در آيات خدا جدل مى‏كنند ، در سينه‏هايشان جز كبر نيست ، و به آن [آرزو ]نمى‏رسند)
.
(أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَدِلُونَ فِى ءَايَتِ اللَّهِ أَنَّى‏ يُصْرَفُونَ .۸
آيا خبردار نشدى از كسانى كه در آيات خدا مجادله مى‏كنند ، تا كجا انحراف پيدا كرده‏اند ؟)

2. جدال بر اساس باطل‏

(وَيُجَدِلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِالْبَطِلِ لِيُدْحِضُواْ بِهِ الْحَقَّ وَ اتَّخَذُواْ ءَايَتِى وَمَآ أُنذِرُواْ هُزُوًا * وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بَِايَتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا وَ نَسِىَ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ إِنَّا جَعَلْنَا عَلَى‏ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَ فِى ءَاذَانِهِمْ وَقْرًا وَ إِن تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدَى‏ فَلَن يَهْتَدُواْ إِذًا أَبَدًا .9

1.كمال الدين : ص‏۲۵۶ ح ۱، بحار الأنوار : ج‏۳۶ ص‏۲۲۷ ح ۳.

2.غرر الحكم : ج ۱ ص ۳۰۸ ح ۱۱۷۷.

3.الاعتقادات : ص‏۴۳.

4.كشف الغمة : ج‏۳ ص‏۱۴۰ - ۱۴۱؛ بحار الأنوار : ج‏۷۵ ص‏۸۱ ح ۷۱.

5.بحار الأنوار : ج‏۲ ص‏۱۳۸ ح ۴۹ .

6.تحف العقول : ص‏۳۰۹؛ بحار الأنوار : ج‏۷۵ ص‏۲۸۸ ح ۲ .

7.غافر : آيه ۵۶.

8.غافر : آيه ۶۹.

9.كهف : آيه ۵۶ - ۵۷.


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۴
364

در مقابلِ آيات ناظر به جدال احسن، آيات فراوانى از مناظره و جدال مذموم نهى مى‏كنند؛ مانند
(مَا يُجَدِلُ فِى ءَايَتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ ... * ... وَ جَدَلُواْ بِالْبَطِلِ لِيُدْحِضُواْ بِهِ الْحَقَّ .۱
فقط كافران در آيات خدا جدل كردند ... به باطل جدل كردند تا با آن حق را بكوبند)
.
در اين آيات، به روش باطل‏گرايان براى اثبات سخنان باطل آنان اشاره شده كه با انواع سفسطه‏ها و بهانه‏جويى‏ها براى ابطال حق و اغواى مردم ساده‏دل تلاش مى‏كنند. سُخريه، تهديد، افترا، انكار بدون دليل و ... از موارد مجادله به باطل است. از اين نوع مجادله‏ها كه نتيجه‏اى جز دورى از حق، تاريكى دل و ريشه‏دار شدن خصومت‏ها و كينه‏ها ندارند، به شدّت نهى شده است.
منشأ اصلى مجادله به باطل، كبر ، غرور ، خودمحورى و هواپرستى، و سرچشمه كبر هم جهل و نادانى است كه در آيات ياد شده بدانها اشاره شده است. انكار بى‏دليل نيز از موارد مجادله به باطل است . بنا بر اين ، مجادله به حق با مخالفان ، تنها بر كسانى جايز يا واجب است كه قدرت اثبات حق را داشته باشند و از اين رو امام صادق عليه السلام تنها به كسانى مانند حمزة بن محمد (طيار) و امثال او اجازه مناظره مى‏دادند.۲
در روايتى از امام باقر عليه السلام از جدال‏گران باطل به «اصحاب الخصومات» ياد شده است‏۳ كه مى‏تواند بر گرفته از آيه 58 زخرف: (مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلَا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ ؛ آن مثال را براى تو نزدند ، جز از سر جدل ؛ بلكه آنان گروه ستيزه‏جويند) باشد. در روايتى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده است كه فرمود: مجادله‏كنندگان [به باطل‏] در دين خدا، بر زبان

1.غافر : آيه ۴ - ۵ . نيز ر. ك: غافر : آيه ۳۵ و ۵۶؛ حج : آيه ۳ و ۸؛ نساء : آيه ۱۰۷؛ كهف : آيه ۵۴ .

2.بحار الأنوار : ج‏۷۰ ص‏۴۰۴.

3.سنن الدارمى : ج‏۱ ص‏۱۱۰ ح ۴۰۶.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج۴
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
    لینک خرید :
    http://shop.darolhadith.ir/137-.html
تعداد بازدید : 64866
صفحه از 580
پرینت  ارسال به