فتحه براى نصب، كسره براى جر، و سكون براى جزم . علامتهاى فرعى گونههاى مختلفى به شرح ذيل دارند:
1. الف در اسمهاى تثنيه، واو در اسمهاى جمع مذكّر سالم و اسماى ستّه ، و نون در هفت صيغه فعل مضارع يعنى دو صيغه جمع مذكر، چهار صيغه تثنيه و مفرد مؤنث مخاطب (افعال خمسه)، نقش ضمه و علامت رفع دارند.
2. ياء در اسمهاى تثنيه و جمع مذكّر سالم ، الف در اسمهاى ستّه ، كسره در جمع مؤنث سالم ، و حذف نون در پنج فعل مضارعِ ياد شده، به جاى فتحه نقش اعراب نصب را ايفا مىكنند.
3. ياء در اسمهاى تثنيه و جمع مذكّر سالم و اسماى ستّه، و فتحه در اسمهاى غير منصرف ، به جاى كسره نقش اعراب جر را ايفا مىكنند.۱
4. سكون در پنج صيغه فعل مضارع صحيح، حذف لام الفعل در همان صيغهها از فعل ناقص ، و حذف نون در صيغههاى تثنيه، جمع مذكر و مفرد مؤنث مخاطب ، علامت جزم اند.۲
آثار مكتوب در اعراب قرآن
جايگاه و نقش مهم دانش اعراب قرآن در فهم و تفسير قرآن سبب شد كه دانشمندان پس از قرن دوم به طور گسترده به تحقيق و تأليف در اين دانش قرآنى بپردازند. به ظاهر، نخستين بار ابوجعفر رؤاسى ، از اصحاب امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام ، كسايى و فرّاء، كتابهايى با عنوان إعراب القرآن نگاشتهاند.۳
پس از نيمه دوم قرن دوم هجرى، از انديشهها و آراى نحوى خليل و سيبويه كه بگذريم،۴ دانشمندان ذيل، صاحب تأليف در اِعراب قرآن بودهاند، اگر چه بسيارى
1.شرح قطر الندى : ص۴۲ به بعد؛ النحو الوافى : ج۱ ص۹۶ - ۹۷؛ البهجة المرضية : ج۱ ص۵۰ - ۵۱.
2.البهجة المرضية : ج۱ ص۷۴ و ۷۸.
3.الذريعة : ج۲ ص۲۳۵ - ۲۳۶؛ تأسيس الشيعة : ص۶۷ - ۶۸.
4.ظاهرة الاعراب : ص۲۳۲ - ۲۵۲.
