پژوهشى در باره اختلاف قرائات۱
اختلاف قرائات ، از موضوعات مطرح شده و چالشى در دههاى پس از رحلت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله است. بلكه برخى از روايات اشاره دارند كه اين اختلاف، حتى در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيز وجود داشته است .۲ اين موضوع در برههاى چنان بالا گرفت كه گاه مسلمانان براى دفاع از قرائت خاصّ خود تا مرز جنگ و خونريزى پيش مىرفتند.۳هنگامى كه حذيفه بن يمان ، صحابى پيامبر ، از جنگ ارمنستان در قفقاز باز مىگشت دامنه اختلاف و كشمكش مردم بلاد مختلف بر سر قرائت قرآن در شهرهاى مختلف را گسترده يافت. او با ورود به مدينه ، عثمان را از اين خطر آگاه ساخت. عثمان پس از مشورت با بزرگان صحابه، به كار توحيد مصاحف و يكدست كردن قرائات پرداخت.۴
اين كار تا حدودى دامنه اختلاف را محدود كرد و مسلمانان را بر قرائت مصاحف نهگانه و هماهنگ وا داشت. ۵ خالى بودن اين مصاحف از علائم نوشتارى، سجاوندى و اعراب و نيز تفاوت رسم الخط ميان آنها، مجدداً زمينه را براى ايجاد اختلاف فراهم كرد، به گونهاى كه غالب شهرها براى خود قارى خاص و قرائت
1.اين پژوهش ، به وسيله فاضل گرامى حجة الاسلام و المسلمين دكتر على نصيرى (عضو هيئت علمى دانشگاه علم و صنعت ايران) ، انجام شده است .
2.ر . ك : ص ۴۲۷ (نهى از اختلاف در قرائت) .
3.الاستيعاب : ج۲ ص۶۳۳؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج۷ ص۹۴.
4.صحيح البخارى : ج۶ ص۹۹؛ البرهان فى علوم القرآن : ج۱ ص۲۳۶؛ التمهيد فى علوم القرآن : ج۱ ص۳۳۴ - ۳۴۰ .
5.التمهيد فى علوم القرآن : ج۱ ص۳۴۶.
