14
پراكندگي جغرافياي جمعيتي شيعيان اماميه بر مبناي كتاب «نقض»
مائده بخشنده
بررسي وضعيت سياسي، اجتماعي و فرهنگي شيعيان در قرن پنجم هجري در پرتو كتاب ارزشمند نقض، در تعيين جايگاه سياسي، وضعيت اجتماعي و در نهايت، در به تصوير كشيدن جامعه شيعيان، اهميت به سزايي دارد.
نقض، نخستين كتاب نقدي است كه ميتوان آن را نقد تاريخي ـ كلامي تلقّي كرد و چنين نقد تاريخياي به صورت منسجم سابقه ندارد. اين كتاب از جمله گنجينههاي فكري مسلمانان و از متون قديم فارسي است كه فقط چند سالي پس از چهار مقاله عروضي و مقامات حميدي تأليف شده و مشتمل بر مطالب مهم تاريخي، ادبي، كلامي، جغرافيايي، ملل و نحل و... است. اهميت نقض، تنها در بازگو كردن امور شرعي و آييني نيست؛ بلكه نويسنده ضمن پاسخگويي و ردّ اتّهامات، نام شهرها و محلّههاي متعدّد شيعهنشين در سدههاي اوّل هجرت، نام بسياري از علما و خاندانهاي پُرنفوذ شيعه و بسياري مسائل
