125
عبدالجليل رازي قزويني

يا باطنى و يا اَلَموتى شناخته مى‏شدند. از آن جايى كه قزوينى به پيگيرى جريان الموت توجّه ويژه داشت، آگاهى‏هاى قابل توجّهى از افراد وابسته به اين جريان، جمع‏آورى كرده است و در نوشته خود شمار زيادى از اين افراد را نام برده است. از جمله مى‏توان نام اين افراد را در اين ليست مشاهده كرد: بوالغنائم درودگر اصفهانى؛ ابو ابراهيم؛ سالارگزى؛ بورضا و بلفتوح اسدآبادى؛ عطاش اقرع اصفهانى؛ ابو الفتوح حسن بن عبد الملك حمدانى گورخر، امام جماعت قزوين؛ بزرجميد از منطقه اندجه‏رود؛ مسعود زورآبادى از علماى خراسان؛ احمد جمشاده از شهر رى؛ عباده پارسى و روزبه اهوازى از سفيران مصر و مغرب به دربار الموت؛ ناصر باوردى؛ نصرويه كرمانى؛ اردشير رواس دامغانى؛ محسن خالدان قزوينى؛ محمّد پيلور ساوى؛ سنان سهان؛ بنيمان ناطفى؛ اسماعيل احمدان؛ اسحاق خراج دار الموتيان و احمد على بسطامى.۱
مباحث مربوط به جريان زندقه، از جمله نكته‏هاى تاريخى‏اى كه در اين كتاب، مطالب فراوانى در باره آن مى‏توان يافت. نام بسيارى از افرادى كه در زمان‏هاى نزديك به زمان مرحوم قزوينى به زندقه و الحاد اشتهار يافته بودند، در اين كتاب ديده مى‏شود. در گزارش‏هاى قزوينى در مورد اسماعيليان، زنديقان و شعوبيه، نوعى اختلاط ديده مى‏شود و خواننده احساس مى‏كند كه عبد الجليل قزوينى، همه اينها را يك كاسه

1.ر.ك:، ۱۲۲ - ۱۳۰.


عبدالجليل رازي قزويني
124

على بن ابى طالب عليه السلام گروهى را در شهرها بخصوص سر چهارراه‏ها مى‏گماشتند تا از دلاورى‏هاى پهلوانان ايرانى سخن بگويند. در اين خصوص مى‏نويسد:
متعصّبان بنى اُميّه و مروانيان، بعد از قتل حسين با فضيلت و منقبت على طاقت نمى‏داشتند جماعتى خارجيان از بقيت سيف على و گروهى بددينان را به هم جمع كردند تا مغازى‏هاى به دروغ و حكايات بى‏اصل وضع كردند در حقّ رستم و سرخاب و اسفنديار و كاووس و زال و غير ايشان و خوانندگان را بر مربعات اسواق بلاد ممكن كردند تا مى‏خوانند تا رد باشد بر شجاعت و فضل امير المؤمنين، و هنوز اين بدعتْ باقى است.۱
نكته‏هاى تاريخىِ از اين دست كه در جاى ديگر، كمتر مى‏توان سراغ آنها را گرفت، در اين كتاب وجود دارد. استفاده ابزارى اُمَويان و مروانيان از خوارج، زنديقان و حتّى حوادث تاريخى ايران و قهرمانان ملّى ايرانى براى مبارزه با جريان علوى، با توجّه به شناختى كه از آنان وجود دارد، امرى دور از ذهن نيست. امويان به همه چيز به عنوان ابزار مى‏نگريستند و بهره‏گيرى از آن را براى تثبيت قدرت خود روا مى‏داشتند.
يكى از مهم‏ترين اطّلاعات تاريخى‏اى كه در كتاب‏هاى ديگر به اين گستردگى و دقّت نمى‏توان يافت، نام افرادى است كه به عنوان ملحد و

1.همان، ص ۶۷.

  • نام منبع :
    عبدالجليل رازي قزويني
تعداد بازدید : 68628
صفحه از 172
پرینت  ارسال به