135
عبدالجليل رازي قزويني

احمدى است. در بخش عناصر واژگانى، تكرار واژگان فعلى، اسمى و حروف نشانه‏ها، كاربردن واژگان و مصادر خاص و به كارگيرى لغات و اصطلاحات و تركيبات فعلى و اسمى خاص و كهنه، از جمله ويژگى واژگانى كتاب نقض‏اند. ابدال صامت به مصوّت، ابدال مصوّت‏ها و افزايش واج در پاره‏اى از واژه‏ها بنا بر ديدگاه خانم احمدى از ويژگى‏هاى آوايى اين متن است.
وى در باره تبيين سطح نگارشى اين متن، همان ديدگاه آقاى صفا را تكرار مى‏كند؛ امّا در باره آراى‏هاى ادبى اين متن، از كاربرد ضرب المثل‏هاى فارسى و عربى، كنايه‏ها، تمثيل و استشهاد، سجع و موازنه، تشبيه و استعاره، نمونه‏هاى قابل توجّهى را نقل مى‏كند. وى در باره ارزش ادبى اين متن، اظهار نظرى مى‏كند كه جاى تأمّل دارد. وى مى‏نويسد:
از نظر ادبى، اين متن به لحاظ اشتمال بر امثال و كنايات و تأثير قرآن و حديث و روايات، شايان توجّه است؛ امّا از نظر كاربرد آرايه‏هاى ادبى، ارزش ادبىِ چندانى ندارد.۱

ل. آگاهى‏هايى در باره مساجد، مدارس، كتاب‏خانه‏ها

از آن جايى كه نويسنده بعض فضائح الروافض تلاش كرده است كه شيعيان را تحقير كند و آنان را ناچيز جلوه دهد، در بسيارى از قسمت‏هاى كتاب، به مناسبت و يا بدون مناسبت، شهرهايى را كه غالب

1.مجموعه مقالات همايش دكتر محدّث اُرموى، ص ۴۵۹ (مقاله «بررسى سطح زبانى و ادبى كتاب نقض»، طاهره احمدى).


عبدالجليل رازي قزويني
134

كرده است و در واقع، هر دو كتاب توسط شيخ عبد الجليل به دست ما رسيده‏اند. ذبيح اللَّه صفا در باره كتاب بعض فضائح الروافض مى‏نويسد:
شيوه انشاى نويسنده، خوب و نثر متوسّط او پخته و خالى از عيب است.۱
اين كتاب، افزون بر آن كه اثر ادبى باقى مانده از قرن ششم است و نوع نگارش آن را مى‏نماياند، چون نويسنده آن اهل رى بود و شهر رى از گويشى خاص نيز برخوردار بود - كه امروزه از بين رفته است - ، اين اثر به گونه‏اى نيز گوياى آن گويش است. آقاى دكتر على اشرف صادقى در نوشته‏اى كوتاه به اين جنبه ادبى اين اثر پرداخته و نمونه‏هايى از آن را نشان داده است.۲ سركار خانم طاهره احمدى نيز در مقاله‏اى خواندنى، سطح زبانى و ادبى كتاب نقض را تحليل كرده است. وى در اين مقاله، ويژگى‏هاى ساختارى، واژگانى و آوايى نقض را مورد بررسى قرار داده و براى هر كدام از اين بخش‏ها نمونه‏هايى ارائه كرده است. وجود جمله‏هاى مستقيم و غير مستقيم، تغيير جايگاه فاعل يا نهاد، تغيير مكان متمّم و مفعول، حذف افعال و اركان جمله، ساخت‏هاى مصدرى با افعال تام و بيشتر از آن با افعال ناقص، كاربرد افعال منفى با پيشوند «ب»، كاربرد ضمير فاعلى «ش»، جابه‏جايى كاربرد حروف نشانه، از جمله ويژگى ساختارى كتاب نقض بنا بر كنكاش سركار طاهره

1.همان، ص‏۹۸۵.

2.ر.ك: «تحقيق در زبان كتاب النقض شيخ عبد الجليل رازى»، على اشرف صادقى، كتاب ماه كليات، شماره يازدهم، آبان سال ۱۳۸۶، ص ۱۶ -۱۷.

  • نام منبع :
    عبدالجليل رازي قزويني
تعداد بازدید : 68377
صفحه از 172
پرینت  ارسال به