143
عبدالجليل رازي قزويني

مرحوم عبد الجليل قزوينى در پاسخ وى كوشيده است كه گزارش‏ها و احاديث مطرح شده را مورد نقد و بررسى قرار دهد و در مواردى، اصل حديث را گزارش كند و در آن جايى كه حديث با مباحث پيرامونى مفهوم پيدا مى‏كند، آنها را بياورد. براى تبيين اين بحث به مواردى اشاره مى‏شود:
يك. در بين اهل سنّت، روايتى است به اين مضمون كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرموده: «شيطان از سايه عمر مى‏گريزد». شيعيان، اين روايت را قبول نمى‏كنند و مى‏گويند: «اين خبر، نه خبر رسول است كه شيطان خود از رسول نمى‏گريزد، از عُمَر چگونه بگريزد؟!».۱
مرحوم قزوينى در باره اين گزارش مى‏نويسد:
اين خبر را كه رسول در حقّ عُمَر گفته است، سبب نزولى است چون مفهوم شود شيعه و سنّى را در آن شبهتى نباشد. و آن چنان بود كه در عهد اوّل اسلام، عُمَر پيش رسول آمد و گفت: يا رسول اللَّه! شيطان، مرا در نماز وسوسه مى‏كند. و من پناه دادم با سايه تو بدين كه: التجأت إلى ظلك من وسوسته. رسول عليه السلام گفت: چون چنين است إنّ الشيطان ليفرّ من ظلّ عمر. تا خبر راست باشد و شيطان در سايه مصطفى گريخته باشد و عمر در پناه شهنشاه باشد و خواجه سنّى از خبر و تأويلش نه آگاه.۲

1.همان، ص ۲۵۲.

2.همان، ۲۵۲ - ۲۵۳.


عبدالجليل رازي قزويني
142

وگرنه رؤساى مذاهب فقهى، همگى در حقيقت شيعه بودند؛ زيرا به شدّت گرايش علوى داشتند و از جريان‏هاى علوى و مبارزات آنان دفاع مى‏كردند. وى در باره علّت پيدايش اختلاف بين جامعه اسلامى مى‏نويسد:
اين همه خصومت از روزگاران پديد آمده است كه مردم در مذهب بوحنيفه و شافعى خلاف كردند چون بُلحسن اشعر و حسين نجّار و ابو عبداللَّه كرّام و عمروعبيد معتزلى و جهم صفوان و غير ايشان.۱
اين افراد، همگى از بنيان‏گزاران گرايش‏هاى كلامى در جامعه اسلامى هستند. جالب اين است كه وى در مورد اين قبيل از بنيان‏گذاران مكاتب كلامى، ديدگاه منفى شيعه را يادآور مى‏شود و برخورد بسيار تندى دارد.

ن. نقد و بازيابى اصل احاديث‏

يكى از دشوارى‏هاى مهم در مباحث مورد اختلاف شيعه و سنّى، وجود احاديث و گزارش‏هايى است كه در بين طرفين به عنوان حديث معرفى شده‏اند. پاره‏اى از اينها ساختگى‏اند، شمارى از آنها تقطيع شده‏اند و تعدادى نيز با توجّه به مباحث پيرامونى، قابل فهم‏اند كه در نقل‏ها مباحث پيرامونى گزارش نمى‏شوند و در نتيجه، حديث، مفهومى پيدا مى‏كند كه با هدف و مقصود گوينده، اختلاف فاحشى دارد و حتّى گاه مفهوم متضاد پيدا مى‏كند. نويسنده بعض فضائح الروافض از اين قبيل گزارش‏ها و روايت‏ها براى اثبات مدّعاى خود بهره گرفته است.

1.كتاب نقض، ص ۱۶۰.

  • نام منبع :
    عبدالجليل رازي قزويني
تعداد بازدید : 68354
صفحه از 172
پرینت  ارسال به