نفع خود بود. اين كار وى، به درگيرى‏هاى طولانى مدّت بسيارى بين شيعيان و سنّيان انجاميد. از سوى سنّيان، عيد يوم الغار به راه افتاد و مراسم عزادارى مصعب بن زبير برپاشد. كارناوال شتر عايشه به وجود آمد و فضيلت‏خوانى در برابر منقبت‏خوانى رايج شد.^۱
اين قبيل حوادث - كه زيان‏هاى بسيارى بر شيعيان و سنّيان وارد كرد - موجب شد كه آتش اختلاف بين شيعه و سنّى همواره زمينه لازم را داشته باشد. فرق و گروه‏هاى افراطى براى تقويت ديدگاه خود، ساختن روايات و گزارش‏هاى دينى و نيز تفسيرهاى موافق با مذاق خود را آغاز كردند و با مطرح كردن آنها بين مردم، زمينه اعتقادى اختلافات را نيز درست نمودند. در كتاب نقض، موارد قابل توجّهى از اين گزارش‏ها و يا تفسيرها وجود دارد كه نويسنده بعض فضائح الروافض به استناد آنها بر شيعه مى‏تازد و مرحوم قزوينى، ساختگى بودن آنها را با استدلال‏هاى عقلى و تاريخى اثبات مى‏كند. آقاى جعفريان در مقاله يادشده، اين قبيل موارد را از لابه‏لاى كتاب نقض بركشيده و در اختيار خوانندگان خود گذاشته است.^۲

باورهاى واقعى شيعه به خوانندگان كتابش بدهد.
آقاى جعفريان در نوشته‏اى، با گشت و گذار در كتاب نقض، نمونه‏هاى قابل توجّهى از تلاش‏هاى قزوينى در راه ايجاد اين تفاهم را نمايان ساخته است.^۱ نوع نگرش قزوينى به رهبران فقهى مذاهب سنّيان - كه در بالا بدان اشاره شد - به خوبى مى‏تواند دليل توجّه ويژه وى به مقوله همگرايى و تفاهم بين مسلمانان را نشان بدهد. عبد الجليل قزوينى به خوبى مى‏دانست كه بسيارى از فتنه‏ها و اختلافات مذهبى، ريشه در داده‏هاى دينى ندارد؛ بلكه ناشى از برداشت‏هاى غلط فرق افراطى است‏^۲ و يا از سوء استفاده حاكمان و پادشاهانى است كه مى‏خواستند از اعتقادات مذهبى مردم براى استحكام و نفوذ قدرت خود بهره بگيرند. براى نمونه، وقتى معزّ الدوله ديلمى به فكر به خلافت رساندن فردى علوى به جاى خليفه عبّاسى در بغداد، براى مقابله با خلافت فاطميان مصر كه در پى نفوذ به شرق جهان اسلام بودند، افتاد، دستور داد مراسم عاشورا را با شكوه برگزار كنند و عيد غدير را مفصّل جشن بگيرند كه البته كارى قابل تقدير بود؛ امّا در كنار آن و براى تحريك توده‏ها فرمان داد بر ديوار مساجد بغداد، لعن پاره‏اى از صحابه را بنويسند. بديهى است اين كار از سوى وى نه بر اساس اعتقاد و باور بود؛ بلكه زمينه‏سازى براى تغيير قدرت خلافت به