155
عبدالجليل رازي قزويني

بى‏باكانه و بر اساس شايعه‏ها سخنى مى‏گويد، بديهى است كه چنان اشتباهات فاحش تاريخى‏اى هم بكند و عبد الجليل قزوينى با تبيين چنين اشتباهات تاريخى‏اى، بى‏اعتبارىِ نوشته او را برملا مى‏كند.
نكته ديگرى كه در نقد عبد الجليل قزوينى وجود دارد، نقل كلام طرف مقابل به طور كامل است. وى در هر مورد، همه سخن نويسنده بعض فضائح الروافض را - كه مربوط به بحث است - به طور كامل نقل مى‏كند و بعد از آن، به نقد سخن مى‏پردازد و هرگز سخن وى را تقطيع نمى‏كند، به گونه‏اى كه از آن چيز ديگرى فهميده شود. در پاره‏اى از نقدها ديده مى‏شود كه منتقد، سخن طرف مقابل را به گونه‏اى تقطيع مى‏كند كه مفهوم آن متفاوت مى‏گردد و بعد بر كلام تقطيع شده ايراد مى‏گيرد.
اين شيوه، خلاف اصل امانتدارى و تعهّد است و از اعتبار علمى برخوردار نيست؛ امّا عبد الجليل، همه سخن نويسنده كتاب بعض الفضائح را نقل مى‏كند و بعد از آن، به نقد قسمت‏هاى مختلف مى‏پردازد. نتيجه چنين كارى آن شده است كه امروزه كتاب بعض فضائح الروافض در دست نيست؛ امّا اگر فردى منقولات عبد الجليل از آن كتاب را در يك جا گرد آورد، كتاب نسبتاً كاملى از آن به دست خواهد آمد و چيز قابل توجّهى از آن كتاب، باقى نخواهد ماند. آقاى ذبيح اللَّه صفا در اين خصوص مى‏نويسد:
از كتاب بعض فضائح الروافض، نسخه مستقل جداگانه در دست نيست؛ ليكن شيخ عبد الجليل رازى، قسمت اعظم


عبدالجليل رازي قزويني
154

و نه براى على بن ابى طالب عليه السلام، همان گونه كه ازدواج عثمان با دختران پيامبر صلى اللَّه عليه و آله براى وى فضيلت بود و نه براى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله.
عبد الجليل در بسيارى موارد از داده‏هاى تاريخى براى ابطال ادّعاى طرف مقابل بهره مى‏گيرد. در اين بهره‏گيرى‏ها از داده‏هايى سود مى‏جويد كه كاملاً بديهى و روشن است و نمى‏توان آن را انكار كرد. براى نمونه، نويسنده بعض فضائح الروافض مدّعى مى‏شود كه: «شيعيان بر اين باورند كه على بن ابى طالب عليه السلام بعد از مرگ عثمان سخنرانى كرد و گفت: «ألا قد اهلك اللَّه فرعون و هامان و خسف بقارون، خداى فرعون و هامان را هلاك برآورد، اكنون قارون را يعنى عثمان را فرو برد به زمين، و اين سخن را اندر آن روز بوذر دانست و سلمان و مقداد و عمّار».۱ عبد الجليل قزوينى در پاسخ وى مى‏گويد:
اين نامنصف دروغگو را تاريخ نبايد فراموش كردن، اوّلاً سلمان در عهد خلافت عمر از دنيا برفت، و بوذر در عهد عثمان كه او را از مدينه به‏در كرده بودند، و على خطبه بعد از قتل عثمان مى‏كرد. پس مردگان چگونه معنى كلام زندگان دانند؟!۲
پيداست كه نويسنده بعض فضائح الروافض در اتّهام‏هايى كه بر شيعه بسته، بر شايعات در بين عوام تكيه كرده است و خود در پى تحقيق براى كشف باورهاى اصيل شيعه برنيامده است. وقتى فردى چنين

1.همان، ص ۲۶۷.

2.همان، ص ۲۶۸.

  • نام منبع :
    عبدالجليل رازي قزويني
تعداد بازدید : 75068
صفحه از 172
پرینت  ارسال به