اين مدارس را وجود كرسىهاى مناظره در اين مدارس مىداند.۱
در همين دوره، نه تنها در خراسان بزرگ، مجالس مناظره بسيار و مداوم برقرار بود، بلكه در يمن كه زيديانْ حاكم بودند و در برابر آنان اصحاب حديث قرار داشتند مجالس مناظره بسيارى برگزار مىشد و كتابهاى قابل توجّهى در مناظره بين مذاهب مختلف از آن روزگار باقى مانده است. آقاى انصارى قمى در مقالهاى با عنوان «زيديه و چالش حنابله و معتزله»، در مجلّه كتاب ماه دين، اطلاعات ارزشمندى از رونق مناظرات دينى داده است كه گوياى چنين سنّتى در همه جهان اسلام است.۲
عمده مباحث مطرح در اين مناظرهها بر محور جايگاه عقل و نقل در معرفت دينى برمىگشت و به طور دقيقتر، ديدگاه اشعريان و در مقابل معتزليان بود كه بنيان مباحث را تشكيل مىداد. در اين جدال دامنهدار، شيعيان در جبهه معتزليان قرار داشتند و ديدگاه آنان در لزوم معرفت خداوند از راه عقل را باور داشتند. البته شيعيان، افزون بر اين مباحث، تنزيه انبيا و امامان عليهم السلام و نيز لزوم گزينش و نصب امام از سوى خداوند را در مبحث كلامى خود وارد مىكردند. سلجوقيان را در پيوند با موضعگيرىهاى مذهبى بايد به دو دوره شاخص تقسيم كرد. دوره نخست، از آغاز حاكميت آنان شروع مىشود و تا زمان ترور خواجه
