63
عبدالجليل رازي قزويني

شكوه برگزار مى‏كرد و نوحه‏سرايى مى‏كرد و خاك برسر مى‏پاشيد و ناله و فرياد مى‏زد.۱
وى همچنين در جاى ديگرى از كتابش شمار زيادى از شخصيت‏ها از علماى رفته و باقيان از فريقين را نام مى‏بَرَد كه در موسم عاشورا با جزع و فزع و نوحه و زارى به عزادارى مى‏پرداختند و بر شهداى كربلا مى‏گريستند، افرادى از قبيل: محمّد منصور، امير عبادى، خواجه على غزنوى، صدر خجندى، ابومنصور ماشاده، مجد همدانى، خواجه بونصر هسنجانى، شيخ بوالفضائل مشاط، ابومنصور حفده، قاضى ساوه، سمعانيان، خواجه ابوالمعالى جوينى و نزارى.۲
از اين گزارش‏ها به خوبى مى‏توان از سنّت عزادارى و نيز از نفرت مردم و اعمال و رفتار امويان در جريان كربلا آگاهى يافت. سنّتى كه آل بويه، بنيان‏گزار آن بود و تا به امروز از مهم‏ترين و پُرنقش‏ترين سنّت‏هاى موجود در بين مسلمانان است و در شكل‏دهى تاريخ مسلمانان و بويژه شيعيان، همواره حرف اوّل را مى‏زند.

ج. رونق اتّهام‏هاى دينى - مذهبى‏

يكى از ويژگى‏هاى اين دوره، رونق اتّهام‏زنىِ پيروان مذاهب به يك‏ديگر بود. اتّهام‏زنى چنان شايع و متداول بود كه افراد براى از بين بردن رقيبان سياسى خود، به سهولت به اين روشْ متوسّل مى‏شدند. شايد مهم‏ترين و شايع‏ترين اتّهام در اين زمان، الحاد و زندقه بود. تعبير

1.همان، ص ۳۷۲.

2.همان، ص ۵۹۲.


عبدالجليل رازي قزويني
62

در روزگار عبد الجليل «خواجه بومنصور ماشاده به اصفهان كه در مذهب سنّت در عهد خود مقتدا بوده است، هر سال اين روز اين تعزيت به آشوب و نوحه و غريو داشته‏اند».۱ وى حتّى در باره خواجه على غزنوى حنيفى نقل مى‏كند كه در روز عاشورا مراسم عزادارى برگزار مى‏كرد و بر سفيانيان بسيار لعنت مى‏كرد. در حضور خليفه وقت المقتفى باللَّه، وقتى از فردى چون امير عبادى كه به قول قزوينى، «علاّمه روزگار و خواجه معنى و سلطان سخن» بود در باره معاويه مى‏پرسند، وى در پاسخ مى‏گويد: كدام معاويه مقصود توست؟ همان معاويه‏اى كه پدرش دندان مصطفى بشكست و مادرش جگر حمزه بخواييد و بيست و اندى بار تيغ در روى على كشيد و پسرش سر حسين ببريد؟ آن گاه از مسلمانان مى‏پرسد كه شما در باره اين فرد چه نظرى داريد؟ آنان يك صدا در حضور خليفه حنيفى و سنّى و شافعى، زبان به لعنت و نفرين مى‏گشايند.۲
اين مراسم، حتّى از سوى جبرگرايان و مشبّهه آن روز كه معمولاً با توجّه ديدگاهشان كارهاى افرادى چون معاويه و يزيد را مى‏توانند توجيه كنند، برگزار مى‏شد و چنان كه قزوينى نقل مى‏كند در همدان كه مشبّهه غالب بودند، اين مراسم برگزار مى‏شد و نيز در نيشابور خواجه ابو المعالى بن ابى القاسم بزارى كه حنيفى مذهب بود، اين مراسم را با

1.همان‏جا.

2.همان، ص ۳۷۱ -۳۷۲.

  • نام منبع :
    عبدالجليل رازي قزويني
تعداد بازدید : 68390
صفحه از 172
پرینت  ارسال به