وى نيز ادّعاى تسنّن مى‏كرد و عالمى شيعى، تنها به اين جهت كه فلان پادشاه، خود را شيعه مى‏داند، بر ستمگرى‏هاى وى چشم بپوشد و از وى دفاع كند.
نتيجه طبيعى اين پديده، مساوى شدن مفهوم حاكم عادل با مفهوم گرايش مذهبى گشت و در نگاه فرد سنّى، حاكم عادل، حاكم سنّى و در نظر فرد شيعى، حاكم عادل، حاكم شيعه گشت. در هر صورت، ردّيه‏نويسى براى‏خود ميدانى جديد يافت و شمار زيادى آثار كلامى و نيز فقهى با عنوان ردّيه، پا به عرصه گذاشت. اين ردّيه‏ها گاه عام و دربرگيرنده همه مباحث كلامى و يا فقهى بود و گاه به يكى از مباحث مهم كلامى و يا فقهى اختصاص مى‏يافت. پديده ردّيه نويسى در قرن چهارم، پنجم و ششم هجرى، بسيار اوج گرفت. در اين سده‏ها به خاطر قدرت گرفتن اميران و حاكمان محلّى و ضعف قدرت خلافت و نيز پاگرفتن قدرتى در كنار خليفه در ساختار خلافت كه از آن به عنوان وزارت ياد مى‏شد و معمولاً اقوام و ملل مختلف ايرانى، ترك و... اين شاخه قدرت را به دست مى‏گرفتند، همچنين قدرت يافتن خاندان‏ها در گوشه كنار جهان اسلام، اختلافات كلامى و فقهى مى‏توانستند پشتيبان‏هايى براى خود دست و پا كنند و علاقه‏مندان به افكار مختلف با پشتيبانى آنان به نقض و ردّ ديدگاه مخالفان بپردازند.
مركز خلافت در بغداد، شهرهاى حاكم‏نشين در ايران، عراق، سوريه و افريقا و شهرهايى كه اميران، نقيبان و رؤساى قبايل و اقوام به آنها عنايت داشتند، مركزى براى رشد و نُضج اين قبيل اختلاف‏ها

مكاتب فقهى نيز جامعه به دو گروه علوى و عثمانى تقسيم شده بودند و در بسيارى از درگيرى‏هايى كه علويان، عليه حكومت وقت وارد مبارزه مى‏شدند، شمارى از سران، و پيروان گرايش‏هاى مذهبى اهل سنّت هم با آنان مشاركت مى‏كردند. بعد از روى كار آمدن عبّاسيان - كه در پناه گرايش مردم به علويانْ توانستند به قدرت برسند - ، اختلاف پيشين - كه بر محور علوى و عثمانى مى‏چرخيد - ، تغيير جهت داد و رنگ دينى و مذهبى گرفت و در دو حوزه گرايش‏هاى كلامى، با دو شاخه اصلى اشعرى و معتزلى، و حوزه فقهى با پنج گرايش شيعى، حنبلى، حنفى، مالكى و شافعى و زيرمجموعه هر كدام از اينها، جاخوش كرد. از اين تاريخ، ردنويسى‏هاى دينى از مقوله سياسى عثمانى و علوى رخت بربست و در حوزه كلامى و فقهى، بساط خود را پهن كرد. جريان علوى به طور عمده در فقه شيعى و جريان عثمانى در آن چهار شاخه ديگر نمود يافتند. اين تغيير جهت، زيان‏هاى بسيارى بر باور مسلمانانْ وارد ساخت و پديده گمراه كننده‏اى شكل گرفت و عملاً اختلاف پيشين - كه بن‏مايه آن، درگيرى حق و باطل و عدالت و بى عدالتى بود - ، به جنگ‏هاى بيهوده فقهى - كلامى تبديل شد و ردّيه‏نويسى‏ها و نقض و ابرام‏ها بيشتر در اين دو حوزه، نمود يافتند. اين امر به قدرت‏طلبان و زورگويان، اين فرصت را داد تا از اختلافات مذهبى به سود خود بهره بگيرند و در سايه چنين اختلاف‏هايى، بقاى خود را تضمين كنند. اين امر، موجب مى‏شد كه عالمى سنّى از حاكمى ستمگر، تنها به اين خاطر دفاع كند كه